Morgunblaðið - 24.02.2007, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 35
Það vakti athygli þegar Dr. Mich-ael A. Köhler, sem er næstráð-andi á skrifstofu Joe Borg sjáv-arútvegsstjóra
Evrópusambandsins (ESB),
sagði á opnum fundi í
Reykjavík að ef til Evrópu-
sambandsaðildar Íslands
kæmi myndu Íslendingar
ráða því hverjir veiði í ís-
lenskri efnahagslögsögu.
Með þessum orðum vísar
Köhler til þeirrar stað-
reyndar að kvótaúthlutun er
að meginstofni ákveðin á
grundvelli veiðireynslu og
þau ríki sem nú mynda
ESB, hafa eins og kunnugt
er, ekki veitt í íslenskri lög-
sögu í ríflega þrjá áratugi.
Reglan um hlutfallslega
stöðugar veiðar, sem gengur
út á að ríki halda sama hlut-
falli af heildarkvóta í fiski-
stofnum, tryggi síðan að
kvóti í stofnum innan ís-
lenskrar efnahagslögsögu
haldist hjá íslenskum stjórn-
völdum sem geti ráðstafað
honum eins og þau sjálf
kjósa.
Hlutfallslega
stöðugar veiðar
Í frétt Morgunblaðsins 15. febrúar er
haft eftir Stefáni Má Stefánssyni, prófess-
or í Evrópurétti við Háskóla Íslands, að
reglan um hlutfallslega stöðugar veiðar
komi fram í reglugerð frá árinu 2003 og
hafi verið með ýmsu móti í eldri reglu-
gerðum. Reglugerðum mætti hins vegar
breyta með meirihlutaákvörðunum og því
ekki á vísan að róa í þeim efnum. Enn-
fremur er haft eftir Stefáni Má að reglan
um hlutfallslega stöðugar veiðar væri
mjög laus í reipunum og að stofnanir
bandalagsins [ESB] hefðu mjög víðtækt
mat um það hvað teldust hlutfallslegar
stöðugar veiðar og gætu breytt því hve-
nær sem er með löggjöf. Auk þess hefði
framkvæmdastjórnin gefið til kynna í
Grænbók um fiskveiðar frá árinu 2001 að
hugsanlega yrði tekið upp allt annað kerfi
í framtíðinni.
Reglan um hlutfallslega stöðugar veiðar
er samofin sjávarútvegsstefnu ESB allt
frá árinu 1983. Samið var um hlutfallslega
stöðugar veiðar á sama tíma og samið var
um heildarkvóta. Reglan byggir á póli-
tísku samkomulagi en kemur þegar fram í
reglugerð frá 1983 og sama ákvæði var
m.a. endurtekið í reglugerð frá 1992 og
2002. Ákvörðunin um stöðugt hlutfall var
tekin með einróma samþykki aðildarríkj-
anna í upphafi og það hefur aldrei verið
hróflað við henni í þá rúma tvo áratugi
sem hún hefur gilt. Meginhlutverk sjáv-
arútvegsstefnu ESB er að stjórna veiðum
úr fiskistofnum sem flakka á milli fiski-
miða aðildarríkjanna. Skipting veiðiheim-
ilda er því kjarni sjávarútvegsstefnunnar.
Þess vegna fullyrti Köhler á fundinum í
Reykjavík að afnám reglunnar um hlut-
fallslega stöðugar veiðar þýddi endalok
sjálfrar sjávarútvegsstefnunnar. Í Græn-
bók framkvæmdastjórnar ESB frá 2001
kemur fram að framkvæmdastjórn ESB
“…sér enga raunhæfa valmöguleika til að
ná sömu markmiðum. Samráð við hags-
munaaðila sýndi að þessi skoðun er al-
menn innan Evrópusambandsins. Sú end-
urskoðun sem gerð var á
sjávarútvegsstefnunni í kjölfar skýrsl-
unnar festi regluna um hlutfallslega stöð-
ugar veiðar enn í sessi. Hins vegar segja
skýrsluhöfundar, eins og Stefán vísar
réttilega til, að e.t.v. sköpuðust aðstæður
til að hverfa frá hlutfallslega stöðugum
veiðum í framtíðinni og leyfa markaðs-
öflunum að virka í sjávarútvegi eins og í
annarri atvinnustarfsemi. Þar horfa
skýrsluhöfundar m.a. til reynslunnar af
framseljanlegum aflaheimildum á Íslandi.
Úthlutun aflaheimilda
milli aðildarríkja ESB
Í frétt Morgunblaðsins er haft eftir
Stefáni Má að vert væri að hafa í huga að
ef til aðildarviðræðna kæmi gætu komið
fram kröfur um fiskveiðikvóta frá öðrum
þjóðum, þar á meðal þeim þjóðum sem
töpuðu rétti til fiskveiða á sínum tíma þeg-
ar fiskveiðilögsagan var færð út. Þarna
vísar Stefán Már til þeirra viðmiða sem
eru höfð í huga við ákvörðun skiptingar
fiskveiðikvóta á milli aðildarríkja. Við-
miðin eru þrjú, skv. reglugerð frá 1983.
Fyrst og fremst er miðað við veiðireynslu
sem skip aðildarríkjanna
höfðu á árunum 1973 til 1978
en við inngöngu ríkja síðar
hefur verið miðað við veiði-
reynslu árin fyrir inngöngu í
ESB. Í öðru lagi er tekið tillit
til svæða sem eru sérstaklega
háð fiskveiðum og í þriðja
lagi til þess missis veiðitæki-
færa sem sum aðildarríki
urðu fyrir vegna útfærslu
lögsögu ríkja utan ESB í 200
mílur eins og Stefán Már
bendir á. Það er hugsanlegt
að fram komi kröfur t.a.m.
frá Bretum um fiskveiðikvóta
í íslenskri lögsögu á þessum
grunni. Hins vegar er ljóst að
íslenskir samningamenn
hefðu sterka stöðu í slíkum
viðræðum, þar sem ekkert
ESB-ríki hefur veiðireynslu í
íslenskri lögsögu og Ísland er
í heild svæði sem er mjög háð
fiskveiðum. Krafa um bætur
fyrir tapaðar veiðiheimildir
fyrir rúmum þremur áratug-
um er harla langsótt, svo ekki
sé meira sagt.
Reglur og raunveruleiki
Í frétt Morgunblaðsins leggur Stefán
Már áherslu á að reglugerðum ESB megi
breyta með ákvörðun ráðherraráðsins.
Lesi maður stjórnarskrá íslenska lýðveld-
isins gæti maður haldið að forseti Íslands
léki stórt hlutverk við alla lagasetningu og
ennfremur að hann gerði alla milliríkja-
samninga, suma með samþykki Alþing-
is.Allir sem þekkja starfshætti ríkisvalds-
ins á Íslandi vita að raunin er allt önnur en
bókstafurinn getur gefið til kynna. Eins er
með ESB. Hrár lestur lagabókstafsins
segir ekki endilega til um eðli samstarfs-
ins. Þegar Bretar gengu í ESB árið 1973
var t.a.m. samið um sérstakan stuðning
fyrir háfjallalandbúnað Breta sem stóð
höllum fæti í samkeppni við frjósamari
héruð annarra ríkja. Ákvæðið um slíkt,
svokallað LFA (e. less favoured area)
ákvæði, var sett í reglugerð um landbún-
aðarstefnuna en ekki aðildarsamning
Breta. Engum hefur dottið í hug að hrófla
við því með reglugerðarbreytingu, einmitt
vegna þess að það var hluti af sam-
komulagi um inngöngu Breta í ESB. Það
þurfti hvorki ákvæði í aðildarsamningi né
undanþágu til.
Sjálfskapaðir annmarkar
Umræðan um hugsanlega samninga við
ESB í sjávarútvegi vegna Evrópusam-
bandsaðildar á það til að festast í skot-
gröfum. Annars vegar eru talin fram þau
atriði sem kunna að standa í vegi fyrir
samkomulagi og fullyrt að samkomulag sé
ómögulegt nema til komi beinar und-
anþágur frá löggjöf ESB. Hins vegar eru
talin fram þau atriði sem styrkja stöðu Ís-
lands í viðræðum og fullyrt að samninga-
viðræður verði næsta auðveldar. Þeir sem
halda því fram að hagsmunir Íslands séu
tryggðir fyrirfram og að viðræðurnar
verði auðveldar, hafa ekki rétt fyrir sér.
Þeir sem halda því fram að ekki sé hægt
að semja við ESB án undanþágu frá sjáv-
arútvegsstefnunni hafa einnig rangt fyrir
sér. Það verður eflaust erfitt að semja við
ESB, en samkomulag er vel hugsanlegt.
Eins og Dr. Michael A. Köhler staðfesti þá
eru veigamikil rök með málstað Íslend-
inga í hugsanlegum aðildarviðræðum. Við
mat á aðild að ESB er mikilvægt að hafa í
huga hagsmuni íslensks atvinnulífs og
samfélags og að skapa ekki heimatilbúnar
hindranir. Eins og það var t.a.m. orðað í
aldamótanefnd Sjálfstæðisflokksins: „Það
er því óheppilegt að borið hefur á því, að
við séum sjálfir að búa okkur til skilyrði og
mála skrattann á vegginn og þar með að
veikja okkar eigin samningsstöðu er við
mætum með sjálfskapaða annmarka til
viðræðna við Evrópubandalagið.“
Um sjálfskapaða
annmarka á aðildar-
viðræðum við ESB
Eftir Aðalstein Leifsson
Aðalsteinn Leifsson
»Umræðanum mögu-
lega samninga
við ESB í sjáv-
arútvegi vegna
Evrópusam-
bandsaðildar á
það til að festast
í skotgröfum.
Höfundur er lektor í viðskiptadeild
Háskólans í Reykjavík og hefur starfað
fyrir Evrópusambandið, EFTA og
utanríkisráðuneytið.
ndinn launamunur vex
Reiðin sýður í þjóðinni
öðu ríkisstjórnarinnar á
mála, með hinn hörmu-
ð Íraksstríðið svo ekki
andi yrði þvælt inn í
ríðsundirbúning gegn Ír-
r tregðu hefur gætt af
narinnar til að hafna
rétt eins og hún hefur
fáanleg til að afturkalla
hætti stuðninginn við
r stjórnarandstöðuna
n
sagði að tækist að fella
æri stjórnarandstöðunni
m áskorun að mynda
rn og taka völdin í land-
fist þjóðinni færi á hrein-
Þannig virkaði lýðræðið
ur sagði að samstilling
unnar sem tókst sl.
efði verið eftir í vetur
kilvægur atburður í ís-
lenskum stjórnmálum“.
„Linnulausar tilraunir andstæðinga
okkar, stjórnarflokkanna og fjölmiðla
sem þeim standa nærri, til að gera lítið
úr þessari samstöðu og hafa hana í
flimtingum sýna að þeir skynja þá
hættu sem þeim er búin ef þeir þurfa að
mæta í vor samstilltri og trúverðugri
stjórnarandstöðu, stjórnarandstöðu sem
er vanda sínum vaxin, stendur í stykk-
inu og hefur sjálfstraust og metnað til
þess að bjóða upp á sjálfa sig sem trú-
verðugan valkost. Þegar þrátt fyrir allt
blæs það byrlega að aftur og aftur er
okkur mælt svipað eða jafnvel meira
fylgi en stjórnarflokkunum, þá væri það
undarleg stjórnarandstaða sem ekki
rynni blóðið til skyldunnar, sem ekki
fengi það sem danskurinn myndi kalla
„blod på tanden“, og tvíefldist í þeim
ásetningi sínum að fella ríkisstjórn og
taka við. En þessu ráðum við auðvitað
ekki ein, góðir félagar, og við munum
ekki ganga skuldbundnari til kosninga
að þessu leyti en samstarfsflokkar okk-
ar í stjórnarandstöðunni eru tilbúnir til
að gera. Svo einfalt er það.
Eins og útlitið sem sagt er um þessar
mundir þá eru bullandi möguleikar á
hvoru tveggja; að fella ríkisstjórnina og
að mynda nýja og betri ríkisstjórn með
okkar aðild.“
Upp með „rauða spjaldið“
Steingrími varð tíðrætt í ræðu sinni
um að þörf væri fyrir grundvall-
arstefnubreytingu. Hann sagði rík-
isstjórnina útbrunna, hugmyndasnauða
og að störf hennar einkenndust af valda-
þreytu. Steingrímur setti fram í ræð-
unni nokkrar lykilspurningar sem kjós-
endur þyrftu að svara. Meðal annars
væri spurningin um hvort hér ætti að
vera norrænt, samábyrgt velferðarsam-
félag eða áframhaldandi „ameríkanser-
ing þjóðfélagsins“. Vilja menn þá
„glórulausu stórvirkjana- og álvæðing-
arstefnu“ sem hér hefur verið framfylgt,
spurði Steingrímur. Vilja menn þá
þjónkun sem stuðningurinn við Íraks-
stríðið hefur orðið að vörumerki fyrir,
spurði Steingrímur og bætti einnig við
nokkrum lykilspurningum um atvinnu-
og byggðamál, jafnréttismál og efna-
hagsmál.
Steingrímur sagði að öflugasta að-
ferðin til að krefjast breytinga væri að
tryggja stórsigur VG. „Sigur okkar er
alveg skýr skilaboð, rauða spjaldið á
helmingaskiptaflokkana sem úthlutuðu
sér einum banka hvor, út af með þá og
kjósendur veita um leið brautargengi
okkar róttæku áherslum.“
Steingrímur sagði að menn þyrftu
ekkert að velkjast í vafa um hvers konar
flokkur VG væri. „Vinstrihreyfingin –
grænt framboð er vinstriflokkur. Við er-
um ekki miðjuflokkur. Við látum öðrum
eftir að fljúgast á þar.“
Steingrímur sagði að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði ráðið þessu landi í 16
ár. Nú væri mál að linnti. Næstu kosn-
ingar ættu ekki að snúast um kapphlaup
um það, hver fengi að framlengja valda-
setu Sjálfstæðisflokksins.
„Þið getið treyst okkur“
Steingrímur sagði að til að kjósendur
í landinu þyrðu að breyta í vor yrðu þeir
að geta treyst því að það sem tæki við
væri betra, þ.e. að í boði væri ábyrg og
raunsæ stjórnarstefna. „Við leggjum
fram okkar trúverðugleika. Við leggjum
okkar spil á borðið og segjum við þjóð-
ina: Þið getið treyst okkur.“ Hann sagði
að VG myndi ekki fara með him-
inskautum og leggja fram tugmilljarða
útgjöld á aðra hliðina og skattalækkanir
og minnkandi tekjur til samneyslunnar
á hina.
temning fyrir því í
lla ríkisstjórnina“
kknum væri treystandi til stjórnarsetu
Morgunblaðið/ÞÖK
ndir þá eru bullandi möguleikar á hvoru tveggja; að fella ríkis-
aðild,“ sagði Steingrímur J. Sigfússon á landsfundi VG í gær.
yf-
á
un
ur
d
um
-
mu
gin
-
l-
á
dar
því

„Í áttunda lagi myndum við setja framhald af
vinnu við endurskoðun stjórnarskrárinnar á fulla
ferð á nýjan leik.“

„Í níunda lagi myndum við bjóða aðilum
vinnumarkaðarins til viðræðna við stjórnvöld
um breyttar áherslur í launamálum, þar sem
meginmarkmið væru tvö. Annars vegar að
hækka lægstu laun umtalsvert í tengslum við
skattkerfisbreytingar sem léttu sköttum af
fólki upp að lágmarkslaunum og þar með talið í
leiðinni að sjálfsögðu af öllum þeim sem þiggja
samfélagslaun. Hitt meginmarkmið slíkra við-
ræðna yrði að segja kynbundnum launamun
stríð á hendur og láta ekki staðar numið fyrr
en hann er horfinn.“

„Við myndum í tíunda lagi hefja framkvæmd
aðgerðaáætlunar til kvenfrelsis þar sem veiga-
mikill þáttur er að tryggja kynfrelsi kvenna og
gera heimilisofbeldi og hvers kyns kynbundið of-
beldi gegn konum og börnum brottrækt úr sam-
félaginu.“

„Við myndum í ellefta lagi endurskoða sam-
gönguáætlun.“

„Við myndum í tólfta lagi endurskoða skipulag
stjórnarráðsins.“

„Við myndum í þrettánda lagi setja óháða og
tæmandi rannsókn í gang á málum allra þeirra
barna og ungmenna sem sættu harðræði eða
beinlínis urðu fyrir misþyrmingum og voru beitt
kynferðisofbeldi, hvar sem það var, á umliðnum
áratugum, á stofnunum eða heimilum.“

„Við myndum í fjórtánda lagi færa þjóðinni
aftur Ríkisútvarpið, þannig að í síðasta lagi um
næstu áramót yrði Ríkisútvarpið aftur orðið að
raunverulegu almenningsútvarpi, þjóðarútvarpi.“

„Í fimmtánda lagi myndum við strax á vor-
þingi, í lok maí eða byrjun júní, fella úr gildi lög-
in sem að óbreyttu einkavæða vatnið í haust.“

„Í sextánda lagi myndum við leggja grunn að
alveg nýjum tímum, nýrri öld hvað snertir
stuðning við nýsköpun og þróun í atvinnulífinu.“

„Við myndum í sautjánda lagi tryggja fullt
jafnræði karla og kvenna í ríkisstjórn og hrinda
af stað metnaðarfullri áætlun um að jafna hlut
kynjanna þar sem hallar á konur og binda nauð-
synleg ákvæði þar að lútandi í lög.“

„Við myndum í átjánda lagi setja á fót Lofts-
lagsráð þar sem stjórnmálaflokkar og fagaðilar
settust saman yfir hvernig Ísland uppfylli skyld-
ur sínar og taki ábyrgan þátt í þeim gríðarlegu
verkefnum sem blasa við mannkyninu hvað það
mál snertir.“

„Í nítjánda lagi myndum við bjóða stjórn-
arandstöðunni aðild að mikilvægum nefndum og
ráðum og tryggja henni eðlilegan áhrifahlut í
þinginu.“

„Í tuttugasta lagi er eitt sem við þurfum ekki
að gera. Við þurfum ekki að tilkynna erlendum
her í landinu að hans nærveru sé ekki óskað
lengur.“
erkefnalista nýrrar ríkisstjórnar