Morgunblaðið - 04.05.2007, Blaðsíða 44

44 FÖSTUDAGUR 4. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ María Tryggva-dóttir fæddist í
Reykjavík 17. nóv-
ember 1917. Hún
andaðist á Elli- og
hjúkrunarheimilinu
Grund laugardag-
inn 28. apríl síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Helga
Jónasdóttir kennari
og kaupkona í
Reykjavík, f. 7.
október 1887, d. 17.
ágúst 1962, og
Tryggvi Gunn-
arsson bankastjóri, f. 18. október
1835, d. 21. október 1917. Systur
Maríu voru Lilý Guðrún, f. 24.
september 1912, látin og Áslaug,
f. 28. mars 1916, látin.
María giftist Gunnari Krist-
inssyni verslunarmanni og söngv-
ara í Reykjavík 12. október 1946,
f. 5. október 1917, d. 21. október
arstúlka á tannlæknastofu 1932
og starfaði á tannlæknastofu þar
til hún hætti fastri vinnu 1990 eða
í hartnær 60 ár, fyrst sem aðstoð-
arstúlka til 1940, síðan sem tann-
smiður og síðar tannsmíðameist-
ari eftir að tannsmíði var gerð að
iðnnámi. María ólst upp í Lauf-
ásvegi 37 og eftir að hún gekk í
hjónaband bjuggu María og
Gunnar alltaf í Reykjavík utan
’46-’48 er hann lagði stund á
söngnám í Svíþjóð, 1954-1966
bjuggu þau á Tómasarhaga 53, en
frá 1966 til dauðadags á Reynimel
80.
María starfaði að félagsmálum
innan Tannsmiðafélags Íslands og
var gerð að heiðursfélaga 1987.
Jafnframt starfaði hún mikið með
Kvennadeild Rauða krossins á síð-
ari árum.
Útför Maríu verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 11.
2004. Börn þeirra: 1)
Helgi versl-
unarmaður í Reykja-
vík, f. 4. maí 1948. 2)
Gunnar Kristinn
framkvæmdastjóri í
Vestmannaeyjum, f.
21. febrúar 1950,
maki Sigrún Inga
Sigurgeirsdóttir,
póstmeistari í Vest-
mannaeyjum. Börn
þeirra a) María
Kristín 28. ágúst
1974, í sambúð með
Atla Þór Þórssyni.
a1) Eydís Rún Arnardóttir, a2)
Sigrún Fjóla Atladóttir. b) Gunn-
ar Geir 18. ágúst. 1976, maki
Fríða Björk Arnardóttir. b1)
Kristinn Örn Gunnarsson. c) Inga
Lilý 7. september 1977, maki
Hilmar Þórlindsson. c1) Þórunn
María Hilmarsdóttir.
María hóf störf sem aðstoð-
Elsku amma Maja hefur nú feng-
ið hvíldina miklu eftir mikil veik-
indi undanfarna mánuði.
Amma Maja var alveg ótrúlega
dugleg og drífandi kona. Vinamörg,
myndarleg í öllum skilningi þess
orðs og féll sjaldnast verk úr hendi.
Það var órjúfanlegur hluti af
bernsku okkar systkinanna að
koma í heimsókn á Reynimelinn til
ömmu og afa. Áratugum saman
mættum við í sunnudagskaffi og
alltaf gat maður treyst á að fá
súkkulaðiköku og bollur með rifs-
berjahlaupi. Ófá skipti kíktum við
líka í heimsókn á leiðinni heim úr
skólanum, og jafnvel gaukaði
amma að manni spýtubrjóstsykri.
Alltaf var maður jafn velkominn og
amma og afi jafn glöð að sjá okkur.
Amma var ótrúlega ung í anda og
glæsileg kona. Hún hreyfði sig
mikið, fór í sund eldsnemma á
morgnana, eldriborgaraleikfimi og
gekk daglega um vesturbæinn eins
lengi og hún hafði heilsu til. Það
kemur enn fyrir að maður hugsi
augnablik "ætli þetta sé amma?"
þegar maður sér aftan á hvíthærða
konu á röskri göngu um vesturbæ-
inn, því ósjaldan rakst maður á
hana við slíka iðju.
Ömmu leið aldrei vel iðjulausri
og fann sér stöðugt eitthvað að
gera, hvort sem það var bakstur,
hannyrðir, garðyrkja eða hreyfing.
Hún hafði yndi af garðinum sínum
á Laufásveginum þar sem hún ólst
upp og skildi maður oft ekkert í
hvað hún hafði heilsu í að sinna
honum klukkutímum saman, komin
hátt á níræðisaldurinn.
Amma barðist áratugum saman
við veikindi, þrátt fyrir ótrúlega
heilsusamlegt líferni. Hún var þó
ótrúlega stolt kona, sá afar vel um
sig og sína og sagðist vel geta búið
ein. Fyrir um 9 mánuðum varð hún
þó fyrir þeim veikindum sem smám
saman drógu úr henni allan and-
legan og líkamlegan þrótt. Það var
einstaklega erfitt að horfa upp á
þessa dugmiklu konu hrörna svo
mikið, og við vitum að henni líður
betur nú á nýjum stað með afa
Gunnari.
Hvíl í friði, elsku amma.
María Kristín, Gunnar Geir
og Inga Lilý.
Eftir langvinn og erfið veikindi
verður hvíldin ekki það versta. Þór-
unn Anna María lést 27. apríl. Hún
var tengdamóðir systur minnar og
þannig kynntist ég henni sem
Ömmu Maju á Reynimel. Ég bjó í
Vestmannaeyjum en byrjaði ung að
passa börn systur minnar í Reykja-
vík og þar með eignaðist ég nýja
vinkonu í Ömmu Maju. Frá því ég
var lítil stelpa var ég alltaf hjart-
anlega velkomin á Reynimelinn og
þar var ekki ósjaldan tekið á móti
manni með heimabökuðum rúnn-
stykkjum, rifsberjasultu frá Lauf-
ásveginum og nýbökuðum kökum.
Það var alltaf jafn notalegt að koma
í heimsókn og finna þessa hlýju og
öryggi sem börnum og unglingum
er svo nauðsynlegt. María var mikil
fyrirmynd, reykti hvorki né drakk,
stundaði sund á hverjum morgni,
borðaði hollan mat og gekk mikið.
Svo var hún alltaf svo dugleg í
höndunum, prjónaði mikið og var
mikil húsmóðir. Kostir sem eru
ekki hátt skrifaðir í dag. Með þessu
öllu vann hún líka sem tannsmiður
og elskaði starf sitt. Það eru for-
réttindi að hafa fengið að kynnast
Maríu og fyrir það er ég þakklát.
Megi algóður guð styrkja syni
hennar og fjölskyldur.
Minning hennar lifir í hjörtum
okkar.
Guðrún Kristín.
María Tryggvadóttir á sér merka
sögu tengda tannlækningum á Ís-
landi, því að um þær mundir sem
TFÍ er að halda upp á 5 ára afmæl-
ið sitt árið 1932 gerist hún ,,klinik-
dama“ hjá Jóni Benjamínsyni tann-
lækni í Reykjavík. Er ekki ofmælt
að Maríu fannst breyttir tímar
hvað varðar samskipti klinik-
stúlkna við húsbændur sína. Hafði
hún haft á orði að í þann tíma hefði
þótt sjálfsagt að ,,klinikdama“ tæki
við yfirhöfn tannlæknis að morgni
og aðstoðaði hann við að klæðast
vinnuslopp sínum. Þá voru þéring-
ar milli náins samstarfsfólks taldar
sjálfsagðar. Nokkrum árum síðar
hóf hún nám við tannsmíði hjá
Matthíasi Hreiðarssyni sem rak
tannlækningarstofu í Reykjavík í
marga áratugi. Lauk hún því námi
María Tryggvadóttir
✝ Sigurbjörg Þor-valdsdóttir
fæddist í Ólafsfirði
8. október 1918.
Hún lést á lungna-
deild Landspítalans
í Fossvogi þriðju-
daginn 24. apríl síð-
astliðinn. Hún var
dóttir hjónanna
Kristínar Þorsteins-
dóttur, f. á Hólkoti í
Ólafsfirði 14. októ-
ber 1892, d. 21.
ágúst 1962, og Þor-
valdar Sigurðs-
sonar, útgerðarmanns og spari-
sjóðsstjóra, f. á Höfða á
Höfðaströnd 27. feb. 1887, d. 2.
ágúst 1971. Sigurbjörg var ein-
birni en árið 1923 tóku foreldrar
hennar Jakobínu Jónsdóttur, f. 6.
maí 1920, í fóstur en hún var syst-
urdóttir Þorvaldar. Hún bjó
lengst af í Danmörku, en er nú
látin.
Eiginmaður Sigurbjargar var
Jóhannes Elíasson, lögmaður og
síðar bankastjóri, f. á Hrauni í
myndaleikstjóri, f. 17. nóvember
1948, gift Sigurði Pálssyni, rithöf-
undi, f. 30. júlí 1948. Sonur þeirra
er Jóhannes Páll, f. 20. mars 1987.
3) Þorvaldur, lögmaður, f. 3. nóv.
1949, kvæntur Sonju Hilmars,
læknaritara, f. 1. ágúst 1949. Dæt-
ur þeirra eru: a) Anna Sigrún,
tannsmiður, f. 23. jan. 1970, í sam-
búð með Ásgeiri Sæmundssyni,
matreiðslumeistara, f. 29. nóv-
ember 1964. Þau eiga tvær dætur:
Sonju, f. 19. okt. 1992, og Ásgerði,
f. 18. júlí 1997. b) Sigurbjörg,
hjúkrunarfræðingur, f. 13. feb.
1978.
Sigurbjörg ólst upp í Ólafsfirði,
en fór í nám til Kaupmannahafnar
árið 1937 í snyrtiskólann Klinik.
Hún kom síðan heim haustið 1940.
Þegar hún giftist Jóhannesi 1942
settust þau hjónin að í Reykjavík.
Hún var heimavinnandi húsmóðir,
en eftir lát eiginmanns síns tók
hún einnig virkan þátt í starfi
Rauða krossins um langt árabil.
Útför Sigurbjargar verður gerð
frá Lágafellskirkju í Mosfellsbæ í
dag og hefst athöfnin klukkan 15.
Öxnadal 19. maí
1920, d. 17. mars
1975. Þau gengu í
hjónaband á Möðru-
völlum í Hörgárdal
hinn 14. júlí 1942.
Foreldrar hans voru
Róslín Berghildur
Jóhannesdóttir, f. á
Hrauni í Öxnadal 24.
febrúar 1897, d. 28.
janúar 1935, og Elías
Tómasson, bóndi á
Hrauni í Öxnadal og
síðar bankafulltrúi á
Akureyri, f. á Steins-
stöðum í Öxnadal 3. apríl 1894, d.
8. september 1971.
Systir Jóhannesar er Jóhanna
Elíasdóttir, fyrrverandi talsíma-
varðstjóri á Akureyri, f. 22. jan.
1925. Hún er ekkja Vignis Ársæls-
sonar, sölufulltrúa, f. 23. febrúar
1924, d. 20. maí 1979.
Sigurbjörg og Jóhannes eign-
uðust þrjú börn, þau eru: 1) Rósl-
ín, Bowen-tæknir, f. 9. nóvember
1942, áður gift Eric S. Boyce, við-
skiptafræðingi. 2) Kristín, kvik-
Þegar Sigurbjörg Jóhannesdóttir
langamma mín andaðist árið 1930
voru ort um hana eftirmæli sem
lýsa einnig sérstaklega vel eðlisþátt-
um og viðhorfi dótturdóttur hennar,
móður minnar, Sigurbjargar Þor-
valdsdóttur, til lífsins og samferða-
fólksins. Um höfund ljóðsins er ekki
vitað en kveðjan var frá syni og
tengdadóttur. Síðustu tvö erindin
eru svohljóðandi:
Ég er í huga hljóður
mitt hjarta söknuð ber.
Því enginn átti móður
ástríkari þér.
Þú margra mæðu breyttir
þú mildi og hlýju barst.
Þú öllum athvarf veittir
þú allra skjöldur varst.
Við grátum ei þér yfir
en unnið þökkum starf.
Hin ljúfa minning lifir
er lætur þú í arf.
Er banans öldur breiðar
loks brúa dauðinn má
Og saman liggja leiðar.
– Hve ljúft að hittast þá.
(Höf. ók.)
Ég hef valið þessi erindi úr ljóð-
inu vegna þess að þau orða þær til-
finningar sem ég ber til móður
minnar betur en ég sjálf get gert.
Ég er mjög þakklát fyrir að hafa
fengið að eyða þessum síðustu árum
með henni og annast hana. Það er
einnig með hennar hjálp og fordæmi
að ég hef komist þangað sem ég er í
dag.
Ég kveð móður mína með sárum
söknuði, en ég veit að hún er komin
á góðan stað og líður vel, umvafin
kærleika og ljósi.
Mig langar að endingu að þakka
öllu starfsfólkinu á lungnadeild
Borgarspítalans fyrir þá miklu hlýju
og góðvild sem þau sýndu henni og
fyrir að lofa mér að vera hjá henni
dag og nótt til hinstu stundar.
Róslín Jóhannesdóttir.
Mér birtist einu sinni fyrir um
það bil 30 árum ljósmynd í draumi.
Hún var af pabba að hjálpa mömmu
yfir á. Hann rétti höndina á móti
henni hinum megin árinnar. Við
börnin bröltum í þúfum, héldumst í
hendur, þó nokkuð á eftir þeim.
Þessi draumsýn varð seinna horn-
steinninn að kvikmyndinni Á hjara
veraldar og rataði þar inn í senu
þegar móðirin, ein af aðalpersónum
myndarinnar, deyr og hverfur til
dalsins þaðan sem hún var upprunn-
in. Þennan dal hefur staðið til að
setja undir uppistöðulón fyrir virkj-
un og það getur hún ekki sætt sig
við. Í myndinni leikur Öxnadalurinn
þennan dal og við fylgjum sjónar-
horni hennar látinnar þar sem hún
svífur inn dalinn og engjafólk fortíð-
arinnar fagnar henni og hún sér
manninn sinn rétta sér höndina yfir
ána … Ég vil gjarnan halda í þessa
mynd núna og trúa því að pabbi hafi
rétt henni höndina og hún sé umvaf-
in ástinni handan árinnar og pabbi
hafi munað eftir því að setja aríu
Toscu á fóninn.
Ástin var kjarninn í lífi mömmu.
Ég man eitt sinn þegar ég var mjög
ung sagði mamma mér að maður
væri algjörlega handviss á augna-
blikinu þegar lífsförunauturinn birt-
ist. Sagði að þegar hún sjálf hafði
séð Jóhannes sinn í fyrsta skipti í
gilinu á Akureyri hefði hún fengið
þvílíkan skjálfta í hnén að hún var
næstum rokin um koll. Samt voru
þau ekki sömu megin á götunni. Þau
þekktust ekkert þá og það var ekki
fyrr en hún dreif sig inn í bakaríið
þar sem hann vann með náminu í
Menntaskólanum á Akureyri og
keypti af honum marsipanköku að
eiginleg kynni hófust. Þá voru þau
heldur ekkert að tvínóna við hlutina.
Á einu ári voru þau gift, búin að
eignast dóttur og flutt til Reykja-
víkur. Bað mamma mig lengstra
orða að gefa mig ekki nokkrum
manni fyrr en ég hefði fundið skýrt
fyrir þessum skjálftaáhrifum.
Mamma gerði nefnilega ekkert með
hangandi hendi enda var hún
„sigld“ og hafði farið til Köben í
nám og lent í sögufrægum stríðs-
hrakningum sem kenndar eru við
Petsamo á heimleið í stríðinu og
hefði með þessa reynslu treyst sér í
hvað sem er. En hún valdi ástina og
umhyggjuna. Hún studdi pabba
dyggilega í laganáminu og yfirleitt
til allra verka, var þó oft hart í ári
hjá þeim framan af. Hún bjó honum
og okkur síðar gott heimili sem var
lærdómssetur jafnt sem samkomu-
staður og athvarf þar sem fegurð,
virðing og traust urðu hornstein-
arnir.
Eins og foreldrar hennar hafði
mamma djúpan skilning á því, að
gleðin er aflgjafi í gæfuleit sérhvers
manns sem og samfélagsins alls og
því reyndi hún að miðla til annarra
og neytti allra bragða til að örva
okkur börnin, styrkja skilningarvit-
in og hvetja okkur til að gleðjast yf-
ir gjöfum þessa lífs. Mér er til efs að
nokkur lifandi manneskja hafi hlust-
að jafn oft á Gullna hliðið á vínyl og
ég sem unglingur með mömmu og
hún svo upptendruð í hvert skipti að
það var ekki annað hægt en að hrí-
fast með, a.m.k. fyrstu fimmtíu
skiptin.
Ég er líklega búin að reyna að
undirbúa mig lengi undir móður-
missinn, jafnvel alveg frá því ljós-
myndin birtist mér fyrir um þrjátíu
árum. Oft hefur mér dottið í hug á
þessum áratugum að almættið hafi
átt í samningaviðræðum við óvininn
um mömmu í þetta skiptið til þess
að gera aðra útgáfu af Jobsbók. Til-
raun um trúfestu í þjáningunni. Ég
veit ekki um aðra manneskju sem
hefur sigrast á jafn mörgum ban-
vænum sjúkdómum með ylhæðinn
húmor að vopni sem var alveg í sér-
flokki.
Fyrsta minning mín um mömmu
er kona á gulum kjól að ryksuga
stofu horfandi út í einhverja óskil-
greinda fjarlægð. Á stóra gramma-
fóninum er Chopinsónata á fullu í
harðri samkeppni við Hoover-ryk-
suguna sem þessi fallega kona dreg-
ur fram og til baka yfir blómskrúðið
í teppinu. Það er hins vegar alsælu-
svipurinn á andlitinu sem er fók-
uspunktur minn. Ég hef varla verið
meira en þriggja ára enda sjónar-
hornið mjög lágt og ég gleymi aldrei
hvernig ég svolgraði í mig þennan
kraft sælunnar sem streymdi frá
henni.
Ég sá þennan svip aftur á henni
síðasta daginn hennar hér en þá
hafði hún fyrir löngu lagt ryksug-
unni endanlega og í stað Chopins-
sónötunnar var komið róandi gutlið
í súrefnisflöskunni hennar.
Hvíldu í langþráðum friði, elsku
mamma.
Kristín Jóhannesdóttir.
Sigurbjörg tengdamóðir mín var
komin af fólki sem byggði upp
Ólafsfjörð á sínum tíma, fólki sem
tókst á við kringumstæður sem við
getum varla gert okkur í hugarlund,
stórhuga fólk og þrautseigt. Þor-
valdur faðir hennar útgerðarmaður
og síðar sparisjóðsstjóri, Kristín
móðir hennar mögnuð kona og list-
ræn, sótti sér menntun í hannyrðum
og listum í upphafi aldarinnar, fór
fótgangandi suður yfir heiðar, sigldi
til Noregs og Danmerkur, lét ekk-
ert stöðva sig. Stjórnaði kjölfest-
uheimili Ólafsfjarðar um áratuga
skeið, ræktaði skrúðgarð andspænis
Norður-Íshafinu, þetta átti ekki að
vera hægt og var auðvitað ekki
hægt, en hún gerði það samt.
Þrautseigja og ræktun gætu verið
lykilorðin í lífi þessa fólks og alveg
örugglega í lífi Sigurbjargar. Allt
greri í höndunum á henni, náði góð-
um þroska. Hún var úti í garði öll-
um stundum, ræktaði ótrúlegustu
jurtir, kunni á þeim öllum skil og
nöfn. Að sjá Sigurbjörgu Þorvalds-
dóttur úti í garði var eins og að sjá
fisk í vatni; það blasti við einhvers
konar augljóst og eðlilegt samband,
samlíf, sem var ótvírætt og á ein-
hvern dularfullan hátt rétt.
Þau Jóhannes Elíasson banka-
stjóri, eiginmaður hennar, voru ein-
staklega samrýnd, mynduðu órofa
heild. Sú heild rofnaði hér í heimi
með andláti hans fyrir þrjátíu og
tveimur árum, hann varð bráð-
kvaddur, aðeins fimmtíu og fjögra
ára. Líðan Sigurbjargar verður vart
með orðum lýst. En smám saman
fór að rofa til. Baráttugenin skildu
ekki uppgjöf. Svo var Anna Sigrún
mætt til leiks og þremur árum síð-
ar, árið 1978, eignaðist Sigurbjörg
sonardóttur og alnöfnu og dóttur-
soninn Jóhannes Pál nokkrum árum
síðar eða fyrir tuttugu árum. Mér er
minnisstætt hvað þau amma hans
áttu vel saman, hvað ræktunarhæfni
hennar var augljós þegar hún ann-
aðist börn. Gleði hennar var ómæld
þegar Jóhannes Páll gat leikið eft-
irlætislagið hennar, Für Elise, með
glæsibrag á píanó. Ef hún var rúm-
föst var það spilað gegnum síma.
Fyrir allmörgum árum hellti hún
sér út í leirlistanám og þá kom vel í
Sigurbjörg Þorvaldsdóttir