Morgunblaðið - 04.05.2007, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. MAÍ 2007 35
 Stórsýning Smáralind
5. maí laugardag 11-18 6. maí sunnudag 13-18
Tilboð á veiðivörum … Kastsvæði … Skotsvæði … Veiðiferðir … Spennandi fyrirlestrar
Bjarnarhaus uppstoppaður á staðnum … Veiðibílar … Veiðifjórhjól … Veiðihappadrætti
ÓMISSANDI FYRIR ALLA VEIÐIMENN
1. Vinningur „Veiði í Laxá á Ásum“
Frítt fyrir yngri en 14 ára í fylgd með fullorðunum … annars kr. 1000, kr. 850 öryrkjar og ellilífeyrisþegar
... stimpill gildir alla helgina …
Vegna mikils aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður formi þeirra greina,
sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert svo efnið verði aðgengilegra fyrir lesendur og auka mögu-
leika Morgunblaðsins á að koma greinunum á framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
Málefni eldri borgara hafa verið í
brennidepli fyrir alþingiskosning-
arnar 12. maí. Allir flokkar hafa lát-
ið þau mál til sín
taka og vilja nú gera
eitthvað fyrir aldr-
aða.
Á Alþingi hefur
Samfylkingin látið
þessi mál mest til
sín taka og flutt til-
lögur um úrbætur í málefnum eldri
borgara mörg undanfarin ár. Jó-
hanna Sigurðardóttir alþingismaður
hefur á mörgum þingum flutt tillögu
um afkomutryggingu aldraðra en
markmið þeirrar tillögu var að
tryggja öldruðum sómasamleg lífs-
kjör. Ásta Ragnheiður Jóhann-
esdóttir hefur einnig látið málefni
aldraðra sig mikið varða. Á Alþingi í
haust flutti stjórnarandstaðan sam-
eiginlega tillögu um endurbætur í
málefnum eldri borgara. Stjórn-
arandstaðan hyggst framkvæma þá
tillögu ef ríkisstjórnin fellur og
flokkar stjórnarandstöðunnar
mynda ríkisstjórn.
Lífeyrir almanna-
trygginga allt of lágur
Hvað er helst að í málefnum eldri
borgara? Það má segja að það sé
þrennt: 1) Lífeyrir aldraðra er allt
of lágur og dugar ekki fyrir fram-
færslukostnaði. 2) Miklar tekjuteng-
ingar og skerðingar gera eldri borg-
urum ókleift að fara út á
vinnumarkaðinn og þær valda því að
þeir eldri borgarar sem hafa tekjur
úr lífeyrissjóði fá lítið sem ekkert í
lífeyri frá almannatryggingum
vegna skerðinga og skatta. 3) Svo
mikill skortur er á hjúkrunarrými
fyrir aldraða að 400 eru á biðlista og
mikill fjöldi eldri borgara er í tvíbýli
eða margbýli á hjúkrunarheimilum
sem er óásættanlegt.
Frítekjumark verði 100 þúsund
á mánuði frá 67 ára aldri
Ríkisstjórnin hefur lítið tekið á
lífeyrismálum aldraðra. Hún hækk-
aði lífeyrinn um einhverja hung-
urlús í fyrra þannig að hann er nú
126 þúsund krónur á mánuði hjá
einstaklingi sem ekki hefur neitt úr
lífeyrissjóði. Eftir skattlagningu eru
113 þúsund krónur eftir af þeirri
smánarupphæð. Það lifir enginn
sómasamlega af því. Samkvæmt
neyslukönnun Hagstofu Íslands
nema neysluútgjöld einstaklinga nú
210 þúsund krónum á mánuði fyrir
skatta. Það vantar því um 100 þús-
und krónur á mánuði upp á að
smánarupphæð ríkisstjórnarinnar
dugi til framfærslu. Stefna Samfylk-
ingarinnar er sú að lífeyrir aldraðra
verði ákveðinn í samræmi við fram-
færslukostnað eins og hann er met-
inn í neyslukönnun Hagstofunnar
og að lífeyrir aldraðra hækki síðan
reglulega samkvæmt könnun Hag-
stofunnar. Samfylkingin vill að frí-
tekjumark vegna atvinnutekna og
tekna úr lífeyrissjóði verði hækkað í
100 þúsund krónur á mánuði fyrir
alla ellilífeyrisþega frá 67 ára aldri
og að skerðing vegna tekna maka
verði felld niður að fullu.
Samfylkingin mun
leysa hjúkrunarvandann
Samfylkingin ætlar að leysa
hjúkrunarvandann þannig að allir
eldri borgarar sem þurfa rými á
hjúkrunarheimili geti fengið þar
inni. Þetta vill Samfylkingin gera á
2 árum. Eldri borgar eiga að vera á
einbýli á hjúkrunarheimilum, ef þeir
vilja ekki vera með öðrum í her-
bergi. Hjón eiga að sjálfsögðu að fá
að vera saman á stofu á hjúkr-
unarheimilum og dvalarheimilum
eldri borgara. Allar tekjur Fram-
kvæmdasjóðs aldraðra eiga að
ganga til byggingar hjúkrunarheim-
ila og stofnana fyrir aldraða. Sjóð-
urinn á að skila aftur þeim þremur
milljörðum sem teknar hafa verið úr
sjóðnum til annarra þarfa und-
anfarin ár. Skattur á tekjur úr líf-
eyrissjóði á að vera að hámarki 10%
en ekki tæp 36% eins og nú er.
Skattleysismörkin þarf að hækka
stórlega. Ef þau hefðu fylgt launa-
vísitölu frá 1988 væru þau í dag 140
þúsund á mánuði en þau eru aðeins
90 þúsund. Það hefur haft mikla
kjaraskerðingu í för með sér. Sam-
fylkingin vill hækka skattleys-
ismörkin til samræmis við launa-
breytingar.
Sérstakur umboðsmaður
eldri borgara
Samfylkingin vill að eldri borg-
arar fái sérstakan málsvara innan
stjórnsýslunnar. Sérstakur umboðs-
maður aldraðra á að sinna réttinda-
málum þeirra. Hér á landi hafa
stjórnvöld verið fjandsamleg eldri
borgurum til þessa. Á hinum Norð-
urlöndunum eru stjórnvöld jákvæð í
garð eldri borgara. Það er kominn
tími til að hér verði breyting á.
Samfylkingin vill bæta kjör
eldri borgara myndarlega
Eftir Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræð-
ingur og skipar 10. sæti á
lista Samfylkingarinnar í
Reykjavík suður.
FRAMBOÐ eldri borgara og ör-
yrkja er nýmæli á Íslandi. Sam-
tökin eru ekki fjársterk vegna ný-
samþykktra laga frá Alþingi í des.
2006,
sem banna að
aðrir en starfandi
þinglokkar fái rík-
isstyrk. Eru það al-
ger nýmæli. Rökin
eru fáránleg: að
„lög þessi séu sett
til að auka traust á stjórnmála-
starfsemi og efla lýðræðið“. Eruð
þið, kjósendur góðir, sammála
svona gerræðisrökum? Betra hefði
verið að sleppa svona bulli. En
munið að allir flokkar á þingi sam-
þykktu – til að halda í stólana, að
hleypa engum öðrum að.
Ef við erum heppin eldumst við.
Enn heppnari er sá sem sleppur við
(erfið) veikindi. En enginn sleppur
við ellikvilla og þarf að leita þjón-
ustu á öllum sviðum, fá lífeyri sem
geri okkur kleift að lifa áhyggju-
lausu lífi í „velferðarþjóðfélaginu“.
Ætli nokkur trúi að Ísland sem
er í 5. sæti yfir ríkustu þjóðir heims
sé í u.þ.b. 20.–21. sæti í velferð-
armálum? Allir vita að eldri borg-
arar og öryrkjar hafa verið „breiðu
bökin“ frá árinu 2000. Stjórnvöld
fundu fólk sem borið gat bruðl
stjórnvalda, s.s. Eftirlaunalögin –
endalausa fjölgun sendiherra, fólks
sem var svo lélegt í fyrri störfum
að því var fundið „sendiherrastarf“.
Stjórnvöld eyða að vild, bruðla á
öllum sviðum; af hverju mótmælum
við ekki?
Svo mjög hafa kjör eldri borgara
og öryrkja verið skert að stjórnvöld
hafa skert kjör þeirra um 1 milljarð
á ári og voru þó fyrri kjör alger
smán. Eldri borgarar eru um 32
þús. manns. Af þeim hafa aðeins
rúmlega 400 manns fullar „bætur“
(nettó u.þ.b. 113 þús. kr.), hinir
lenda jafnvel í að „skulda ríkinu“,
enda hafa „fræðingarnir“ sem TR
fékk til að setja „skerðingarreglur“
unnið verk sín vel. Smátekjur verða
„refsiverðar“; viðkomandi verður
um áramót stórskuldugur ef tekjur
verða 1 krónu meiri en skerðing-
arákvæðin „heimila“. Ekki þýðir
fyrir „hinn seka“ að greiða skatt af
„aukakrónunni“ – nei, „hinn seki“
fær viðeigandi refsingu. Þetta atriði
er bara eitt af mörgum, gersamlega
forkastanlegum ákvæðunum og
Sjálfstæðisflokknum dettur ekki í
hug að breyta þessu.
Vilt þú þessa stjórn áfram? Ald-
urinn læðist að þér; allir geta lent í
slysi, orðið veikir og þá kynnumst
við frumskógum „bótanna“ og
sjáum að við erum ekki „þjóðfélags-
lega velkomið fólk“, enda „fyrir“ í
„velferðinni“.
Við verðum að verða alvöru vel-
ferðarþjóðfélag. BEÖ vinnur ekki
síður fyrir ungt fólk því að slys eða
sjúkdómar gera ekki mannamun í
aldri eða boð á undan sér.
Ef þú vilt breyta óviðunandi „vel-
ferðarkerfi“ á Íslandi kjóstu þá
samtök okkar, „Baráttusamtök
eldri borgara og öryrkja“ (BEÖ).
Styddu okkur ef þú getur – allt
hjálpar. Okkur vantar sjálfboðaliða
og/eða stuðningsaðila. Allt framlag
er frábært því að ómældra starfa
er þörf! Kosningarnar eru 12. maí
og við treystum á þig/ykkur öll.
Breytum Íslandi í velferðarríki á
ný.
„X-E“. Það verður að breyta Ís-
landi í lýðveldi á ný.
Eldri borgarar og öryrkjar
berjist fyrir rétti sínum
Eftir Arndísi H. Björnsdóttur
Höfundur er formaður
Baráttusamtaka eldri
borgara og öryrkja.
Eitt af því sem er hvað mikilvæg-
ast hverju samfélagi eru góðar og
greiðar samgöngur. Það er verkefni
stjórnvalda að sjá til
þess að íbúar komist
leiðar sinnar á greið-
an og öruggan hátt
en um leið að lág-
marka neikvæð um-
hverfisáhrif sam-
gangna.
Viðfangsefnin í
samgöngumálum eru ólík milli þétt-
býlisins á höfuðborgarsvæðinu ann-
ars vegar og í dreifðum byggðum
landsins hins vegar. Engum dylst að
víða um land er ástand samgöngu-
mála hörmulegt og er líklega ekki á
neina landshluta hallað þótt Vest-
firðir og Norðausturland séu sér-
staklega nefnd í því sambandi. Þar,
og raunar allvíðar, er grunnþjón-
ustan í samgöngumálum til hábor-
innar skammar í okkar ríka sam-
félagi. Vegakerfið er óburðugt og
öryggi víða ábótavant. Það er óhjá-
kvæmilegt að á næstu árum verði
ráðist í gagngerar endurbætur á
vegakerfinu, koma á bundnu slitlagi
sem víðast, útrýma einbreiðum
brúm og breikka og bæta stofnvega-
kerfið hringinn í kringum landið.
Þá teljum við í Vinstri grænum
mikilvægt að koma á nýjan leik á
strandsiglingum. Hin mikla umferð-
araukning á vegum landsins hefur
dregið úr umferðaröryggi og ljóst að
vegakerfið er engan veginn undir
það búið að taka við þeirri miklu við-
bót, eftir að strandsiglingar voru
lagðar af. Frá efnahags- og um-
hverfissjónarmiði er því brýnt að
koma þungaflutningum á nýjan leik
yfir á sjó.
Í allri umræðunni um eflingu
sveitarstjórnarstigsins ber sam-
göngumálin á góma. Það er eðlilegt.
Ef sveitarfélög og landshlutar eiga
að geta þjónað auknu hlutverki sínu
og sinnt þjónustu við íbúana með
sómasamlegum hætti verða sam-
göngur á milli byggðarlaganna að
vera í góðu horfi. Það er forsenda
fyrir gróskumiklu mannlífi að fólk
geti sótt þjónustu, menningu, skóla
og atvinnu á greiðan og öruggan
hátt. Stórbætt vegakerfi, með jarð-
göngum þar sem það er nauðsyn-
legt, á því að vera framarlega á dag-
skrá næstu ríkisstjórnar.
Á höfuðborgarsvæðinu eru úr-
lausnarefnin í samgöngumálum önn-
ur. Þar hefur umferðin aukist jafnt
og þétt og bílaeign er orðin ein sú
mesta í gervallri Evrópu. Umhverf-
isáhrif umferðarinnar eru líka farin
að valda íbúum tjóni, einkum vegna
mikillar svifryksmengunar en einnig
vegna hávaða- og sjónmengunar.
Þessari þróun þarf að mæta með
stóraukinni áherslu á almennings-
samgöngur, bættar aðstæður gang-
andi og hjólandi umferðar og auk-
inni hlutdeild umhverfisvænna
orkugjafa í samgöngum. Í sam-
gönguáætlun þarf að horfa á alla
þessa þætti samgöngumálanna í
samhengi en ekki einblína á stór-
karlaleg umferðarmannvirki í þétt-
býli sem eingöngu munu auka um-
ferðarhraða, mengun, greina að
íbúahverfi og draga úr lífsgæðum.
Aukin fjárfesting í samgöngu-
málum, sem beinist að því að auka
umferðaröryggi, stuðla að greiðum
samgöngum milli byggðarlaga og
styður um leið við markmið um sjálf-
bæra þróun og skuldbindingar okk-
ar um að draga úr losun gróðurhúsa-
lofttegunda, er skynsamleg. Betri
samgöngur leiða af sér bættan hag
byggða, atvinnulífs og einstaklinga.
Betri samgöngur, bættur hagur
Eftir Árna Þór Sigurðsson
Höfundur er borgarfulltrúi og
skipar 2. sæti á lista Vinstri-
grænna í Reykjavík-norður.
Fréttir
í tölvupósti