Morgunblaðið - 24.06.2007, Blaðsíða 30

ferðamenning
30 SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
L
eiðsögumaðurinn og
listakonan Ósk Vil-
hjálmsdóttir kallar
eftir siðaskiptum í
ferðamennsku. Hún
aðhyllist nýjung í ferðaþjónustu
sem kallast hægur ferðamáti eða
„slow travel“.
„Þetta er leit að lífsgæðum sem
við missum af í stressinu. Kíló-
metrafjöldinn skiptir ekki öllu
máli heldur að ferðalögin feli í sér
meira andríki og innihald,“ út-
skýrir Ósk. Skyndibitaferðir þar
sem heimsóttar eru tíu borgir á
tíu dögum eru því á undanhaldi og
fólk kýs í auknum mæli að líta sér
nær. Hreyfingin er í takt við aðrar
sem kenna sig við hægagang eins
og til dæmis „slow food“ þar sem
áherslan er á rekjanleika vör-
unnar, að borða mat úr næsta um-
hverfi sínu og efla matarmenn-
ingu.
Frístundir eru sífellt stærri
hluti af lífi okkar og þær eru farn-
ar að skipta jafnmiklu máli og
starfið. Fólk vill gera eitthvað sem
veitir því lífsfyllingu. Til dæmis er
fólk farið að stunda hjálparstarf í
fríum, það vill innihald og leggja
sitt af mörkum. Fólk vill ferðir
með inntaki.“
Þess má geta að Sameinuðu
þjóðirnar skilgreindu frítíma sem
grundvallarmannréttindi árið 1948
og nú er frítímafræði orðin há-
skólafag.
Ósk segir að umhverfisbylgjan
sem gangi nú um heiminn hafi sitt
að segja. „Fólk hugsar sig tvisvar
um áður en það fer í erfið ferðalög
með flugvélum um langar vega-
lengdir. Exótísk ferðalög hafa ver-
ið í tísku en þessi löngu ferðalög
hafa mikla mengun í för með sér,“
segir hún og vísar til sótsporanna
eða „carbon footprint“. Sem dæmi
um aukna meðvitund almennra
borgara og fyrirtækja auglýsti
Icelandair fyrir rúmri viku að allir
farþegar fyrirtækisins gætu nú
kolefnisjafnað flugferðir sínar með
því að greiða framlag til Kolviðar-
sjóðsins, sem notað verður til að
planta trjám á Suðurlandi.
Ekki örmagna úr fríinu
Hraðinn í lífi nútímamanneskj-
unnar hefur líka sitt að segja um
þróunina í ferðaþjónustu. „Stressið
í lífi fólks hefur áhrif en það er
eðlileg krafa að maður komi ekki
örmagna úr fríinu eftir að vera bú-
inn að eltast við alla staðina sem
maður varð að sjá. Stórir flugvellir
eru líka stressvaldar og einnig
getur fólk orðið fyrir ákveðnu
hita- eða menningarsjokki þegar
það ferðast um langan veg.“
Gönguferðir eru gott dæmi um
hægan ferðamáta. „Því hægara
sem þú ferð yfir, því meira sérðu.
Gönguferðir eru því ákjósanlegar
og hægt er að skipuleggja þær út
frá náttúru- og fuglaskoðun til að
fá meira innihald.“
Fólk vill ekki koma úr fríi bara
með ljósmyndir eða hluti sem
sönnunargögn heldur sögu, reynsl-
an og upplifunin skiptir máli.
Ósk, sem er með fyrirtækið Há-
lendisferðir, hefur starfað í fjöl-
breytilegri ferðamennsku í ríflega
15 ár. Hún er menntaður leið-
sögumaður og talar ensku, frönsku
og þýsku. Hún hefur ásamt Ástu
Arnardóttur boðið upp á göngu-
ferðir um Kárahnjúkasvæðið
(Jöklu og Kringilsárrana) síðustu
fjögur ár en göngusvæðið hvílir nú
á botni Hálslóns.
„Við Ásta höfum farið á svæði
sem eru í hættu vegna virkjana-
framkvæmda. Þessar ferðir hafa í
raun pólitískt inntak því fólk
fræðist um landið, myndar sér
skoðun og fær tilfinningu fyrir því
að það hafi eitthvað að segja.“
Hentar vel hérlendis
Ósk segir hæga ferðamátann
henta vel á Íslandi. „Það eru tæki-
færi í umhverfisvernd og þessari
nýju hugsun í hægu bylgjunni,
miklir möguleikar til uppbygg-
ingar. Ísland ætti að vera í far-
arbroddi en því miður er svo ekki.
Við erum langt á eftir. Ég kalla
eftir hugarfarsbreytingu, siða-
skiptum í ferðaþjónustu. Mér
finnst margt í ferðaþjónustu á Ís-
landi svolítið firrt. Nú eru komin
ný viðmið á alþjóðavísu sem við
verðum að fara eftir,“ segir Ósk,
sem er ekki hrifin af hvataferðum,
sem „gera landið að leikvelli fyrir
kalla með jeppadellu“ og byggjast
á hraða. „Ég hef oft verið leið-
sögumaður í svona ferðum og mér
finnst þær ekki standast kröfur
tímans um vistvæna ferða-
mennsku. Mér finnst íslensk ferða-
málayfirvöld hafa lagt alltof mikla
áherslu á magn umfram gæði. Allt
snýst um að fá hingað ferðamenn
sem eyða miklu á stuttum tíma.
Það er spurning hvort við erum á
réttri leið. Viljum við verða Kan-
aríeyjar norðursins?“
Ósk kallar eftir vandaðri vinnu-
brögðum en hún segir að aðstaðan
á stórum ferðamannastöðum sé
ekki alltaf boðleg og byggist á því
að græða sem mest á sem stystum
tíma. Nauðsynlegt sé að líta til
framtíðar. „Viðskiptin geta hrunið
ef menn vanda sig ekki og ég hef
séð það gerast. Það þarf að fara
að eiga sér stað einhver endurnýj-
un í íslenskri ferðamennsku með
Hægur ferðamáti eða
„slow travel“ er nýtt hug-
tak í ferðamennsku, sem
byggist á innihaldsríkum
ferðum. Inga Rún
Sigurðardóttir ræddi við
Ósk Vilhjálmsdóttur um
hvernig hægt er að sjá
meira með því að fara
hægar yfir.
Allt snýst um að fá hingað
ferðamenn sem eyða
miklu á stuttum tíma. Vilj-
um við verða Kanaríeyjar
norðursins?
Ferðamennska hefur snú-
ist alltof mikið um garps-
skap og að sigra fjallið
Lífsgæði í hægagangi
Morgunblaðið/Golli
Hægt og hljótt Ósk vill hvetja fólk til að fara sér hægar og er ánægð með uppgang hæglætishreyfingarinnar.