Morgunblaðið - 16.09.2007, Qupperneq 35

þjóðlífsþankar | er „þvingað val“ gæfulegt?
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 2007 35
Einu sinni þekkti ég konu semátti mann sem hélt framhjáhenni. Þessi kona var hörð í
horn að taka enda alin upp í anda
kreppuáranna. Hún komst að
framhjáhaldinu og gerði manni sín-
um kosti: Hún gaf honum þrjá mán-
uði til að ljúka framhjáhalds-
sambandinu – ef svo yrði væri málið
dautt og hjónabandið óskemmt. Færi
hann hins vegar á þessum tíma væri
hjónabandinu lokið. Jafnframt
áskildi hún sér rétt til þess að gera
það sem henni sýndist á þessum
þremur mánuðum. Skemmst er frá
að segja að maðurinn gekk að þess-
um kostum. Konan tók heimilispen-
ingana, keypti sér glæsileg föt, fór í
hraðmegrunarkúr, lét lita á sér hárið
ljóst og hélt svo út á lífið og hitti
gamlan kærasta. Lifði hún nætur og
daga í dýrlegum fagnaði. Fögnuður
bónda hennar var talsvert minni.
Bæði sá hann eftir heimilispening-
unum og sá fram á að missa konu
sína. Hann tók ákvörðun, lauk í snar-
heitum framhjáhaldinu og veit ég
ekki betur en þetta hjónaband haldi
enn í dag.
Til að taka svo snöfurmannlega
ákvörðun sem þessi kona gerði þarf
að meta það svo að slægur sé í eig-
inmanninum.
Það kemur fyrir æði marga að
halda einhvern tíma á langri leið
framhjá maka sínum en eðli framhjá-
halds er þó talsvert misjafnt og það
hefur líka misalvarlegar afleiðingar.
Það er sem kunnugt er töluverður
munur á konum og körlum – og þess
gætir ekki síst í framhjáhaldsmálum.
Mætur sálfræðingur sem ég átti eitt
sinn viðtal við sagði mér að konur
ættu mun síður á hættu að verða svo-
kallaðir raðframhjáhaldarar, enda
líklegra að þær héldu framhjá af til-
finningaástæðum. Sálfræðingurinn
sagði mér og að svo sýndist sem sum-
ir karlar þróuðu aftur á móti með sér
ákveðið munstur í framhjáhaldi og
skipti þá engu þótt þeir eignuðust
nýja konu. Eftir ákveðinn tíma byrj-
uðu þeir bara að halda framhjá henni
eins og ekkert hefði ískorist. Konur
sem hafa haldið framhjá en eignast
svo nýjan maka móta að sögn sál-
fræðingsins mun síður með sér slíkt
munstur, heldur verða oftar en ekki
mjög trúar sínum nýja maka. Karlar
sem halda framhjá ætla yfirleitt ekki
viðhaldinu neitt vægi í lífi sínu, öfugt
við það sem oft er með konur, þær
halda gjarnan framhjá af því að þær
verða ástfangnar og vilja skipta um
mann. Karlmennirnir eru hins vegar
oftast bara að fá líkamlegum þörfum
sínum fullnægt, í þessum efnum eru
raðframhjáhaldarar á sama báti og
aðrir karlframhjáhaldarar, en svo
virðist sem þeir fyrrnefndu séu að
auki að svala spennuþörf, áhættufíkn
og hégómleika.
Fæstir karlar sem halda framhjá
vilja skilja við eiginkonu sína. En
stundum fer verr en skyldi. Eig-
inkonan kemst að öllu saman, – þótt
algengt sé að maðurinn þræti í
lengstu lög. Þegar hjónabandssamn-
ingurinn er þannig brotinn kemur til
kasta konunnar; vill hún halda hjóna-
bandinu áfram eða losna við hinn
ótrúa eiginmann. Það fer m.a. eftir
því hversu „ljótt“ framhjáhaldið er
hvernig konan bregst við.
Þeir karlar sem halda framhjá
meðan eiginkonan er ófrísk eru
sennilega í verstu málunum. Oftar en
ekki sitja þeir eftir með sárt ennið
því í slíkum tilvikum er að vissu leyti
um tvöföld svik að ræða. Mjög oft
verður þá endirinn sá að eiginkonan
slítur hjónabandinu og byrjar nýtt líf
með ýmsum spennandi möguleikum.
Þeir menn sem svona gera eru hins
vegar fremur illa settir þegar til
lengri tíma er litið. Þeir hafa misst
frá sér stóru ástina – þá konu sem
þeir í upphafi völdu og höfðu mikið
fyrir að eignast vegna glæsileika
hennar, gáfna, mannkosta og ann-
arra góðra hæfileika – en sitja á
stundum uppi með hvunndagslegri
konu sem ekki var ætlað að verða
annað en viðhald – en þau eru gjarn-
an valin á öðrum forsendum en menn
velja sér eiginkonur. Sumir leggja þá
á flótta og hefja nýja eiginkonuleit en
aðrir halla sér í ráðleysi að viðhald-
inu og giftast því jafnvel.
Rannsóknir sýna að hjónabönd
sem til er stofnað á þennan hátt end-
ast fremur illa, ætla má að aðeins um
30% þeirra haldi. Það er ekki óeðli-
legt miðað við upphaf kynnanna. Þau
eru mörkuð sekt, ekki síst í litlum
samfélögum þar sem náunginn er
með nefið niðri í hvers manns koppi
og hefur sterkar skoðanir á fram-
ferði samferðafólksins. Svona hjóna-
bönd eru líka gjarnan mörkuð meiri
afbrýðisemi en ella, sem er mjög
skiljanlegt. Síðari konan hefur raun-
hæfa ástæðu til að efast um trúleika
eiginmannsins. Ekki síst eiga konur í
slíkri stöðu um sárt að binda ef þær
verða sjálfar vanfærar. Það þarf ekki
mikið hugmyndaflug til að sjá fyrir
sér að einmitt þá eigi framhjáhaldari
erfitt með að hemja sig. Almennt er
hlutskipti þeirra sem búa við ótrú-
skap ekki fýsilegt en sennilega er
hlutskipti svona „uppbótareig-
inkvenna“ eitt það versta sem nokk-
ur kona getur hlotið. Hún veit að hún
er „þvingað val“, – uppbót fyrir hina
fyrri konu. Erlendar rannsóknir sem
hér hefur verið sagt frá í fjölmiðlum
upplýsa að langflestir, konur sem
karlar, sjái eftir sínum fyrsta maka
og myndu mikið vilja gefa til að fá
hann aftur og allt yrði eins og það var
áður, hvað þá ef svona háttar til..
En gert er gert og etið það sem et-
ið er – sjaldnast er aftur snúið – þótt
það komi raunar stundum fyrir að
fyrrverandi pör nái saman aftur.
Flestir eiga þó ekki annars úrkosta
en skunda lífsgönguna með „uppbót-
armakanum“, þótt við hjartaræt-
urnar búi ævilangt hin bjarta mynd
þeirrar stóru ástar sem glataðist svo
slysalega.
Þegar stóra ástin glatast
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
gudrung@mbl.is