Morgunblaðið - 24.11.2007, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
E
inn nánasti aðstoð-
armaður sænska for-
sætisráðherrans sagði af
sér um daginn. Hún sást
vel hífuð kyssa fjölmiðla-
mann á bar. Það kom ekki strax fram
hvort hún var á vakt sem yfirmaður ör-
yggismála eða ekki, en það virtist ekki
skipta máli. Út, þú kona daðurs, út!
Nú dreg ég ekki í efa að við heyrðum
öll afar yfirborðskenndar fréttir af mál-
inu enda dó það eins fljótt og það kom –
eins og flestallar fréttir nú til dags.
En ég er fegin að geta staðið í þeirri
trú að það skipti okkur hér litlu máli
hver daðrar við hvern á bar úti í bæ.
Slíkt er að sjálfsögðu efni í slúður og al-
mennar kjaftasögur en það kemur ekki
beinlínis neinum í opinberan bobba.
Sem betur fer.
En er til einhvers konar kelerí ólíkra
hagsmunaaðila sem ætti að vera um-
talsefni en er það ekki? Um hvers konar
kossa og funheit faðmlög er þagað á Ís-
landi?
Ekki veit ég hvernig kolkrabbar
kyssast en svo mikið er víst að kol-
krabbarnir á Íslandi hafa svo marga
alltumlykjandi anga sem læsast svo vel
saman að maður þekkir hvorki haus né
sporð á einum né neinum. Þeir renna
saman í eitt. Ekkert upphaf, engir end-
ir, var það ekki sagt um guðleg allsráð-
andi öfl hér einu sinni?
Með jafnaðarmenn jafnt sem frels-
ishetjur í taktvissri sveiflu knúsar súp-
er-dúper-risa-kolkrabbinn alla sem á
vegi hans verða og innlimar þá beint inn
í einhvern angann sem passar. Stjórn-
mál og peningaöfl, peningaöfl og stjórn-
mál, upphaf og endir, eggið og hænan.
Í einum anganum, tja, kannski
nokkrum nálægt hjartanu, er faðmlagið
svo náið að enginn veit hver á hvað í
hverjum hve lengi og hvenær. A á í B
sem á í C sem á í A sem á í E sem á í D
sem á í B og C. D og A eiga svo í E og B
sem eiga í A og D. Ha? Harðlæstir.
„Markaðsráðandi öfl“, „fákeppni“, „efl-
um samkeppniseftirlitið“, „styrkjum
lýðræðið,“ segir fólk brúnaþungt á tylli-
dögum. Svo heldur allt áfram eins og
vanalega. Loppur læsast, hjartað slær.
Nýi kolkrabbinn í góðum gír, súper-
dúper. Við erum ein stór fjölskylda og
við smyrjum vélina saman.
Einhvers staðar á mörkum anga A og
E eru svo fjölmiðlarnir sem ilma af bis-
ness jafnt sem pólitík og knúsast líkt og
sænska kona öryggisins í funheitu
faðmlagi. Ekki á bar, nei, þeir hafa vit á
því. Kannski bara óeiginlega á blaða-
mannafundum, ósýnilega, kannski bara
alls ekki. Hvað vitum við – allir angar
snúast svo hratt og okkur er stöðugt
sagt að allt sé þetta hlutlaust, gagn-
rýnið og sjálfstætt í glimrandi sveiflu.
Allt sé bara lúrílúrí í besta gír lýðræð-
isins.
Í boði hvers er lýðræði dagsins?
Væntanlega einhvers sem fær að fara í
gegnum flýtidyr á flugvöllum.
Listageirinn? Hugvísindin? Er það
ekki þar sem frelsið á að eiga sína raun-
verulegu málsvara? Er það ekki þar
sem ögrunin á að eiga sér stað í einu og
öllu, ekkert heilagt, allt skorað á hólm,
allt og allir? Fólkið á fyrstu bekkjunum
pússar lógóin á sýningarskránum og
stendur svo upp fyrir forsetanum þegar
hann mætir aðeins of seint. Hver bítur
höndina sem fæðir okkur og klæðir?
Ekki þú, ekki ég, hver þá?
Þarna standa þeir saman í útrásinni,
með Hellisheiðina og íslenskar nátt-
úruperlur á eina hlið, uppkeyptar jarðir
bænda á hina. Bessastaðir bjóða til und-
irskrifta áður en þeir svo snara sér
saman upp í einkaþotuna. Hvaða lógó
er á brjóstvasanum?
Úps, þarna gerði ég eitthvað sem ég
má víst ekki gera. Sumt á ekki að tala
um á Íslandi. Vertu með, ekki vera
púkó. Ætlarðu að enda í skamm-
arkróknum? Tikk takk, hjartað slær.
Hvaða peningaöfl tilheyra helst
hvaða flokkum, hvaða prófkjörum? Við
þykjumst vita nokkuð um B og D. Hver
ætli séu tengsl Jafnaðarmannaflokks
Íslands við peningaöflin í landinu? Jafn-
aðarmannaflokks Íslands? Ha? Ætlaðu
að endurtaka þetta, hvað segist hann
heita, flokkurinn?
Allt það sem skiptir mestu máli að
vita í nútímasamfélagi, samkrull ólíkra
grunnstoða samfélagsins sem hafa það
að verkefni sínu að veita hver annarri
aðhald og fjarlægð í stað þess að faðma
hver aðra með æ nánari hætti, þéttriðið
net viðskipta-, stjórnmála- , markaðs-
og fjölmiðlatengsla ólíklegustu fyr-
irbæra, allt þetta er í rauninni ekki svo
mikið talað um. Nei, ekki hér hjá okkur.
Við erum lítil. Við erum vön því að vera
klíkusamfélag. Það er ekki til siðs að
ráðast að friðhelgi valdatengslanna.
Er ég að fara yfir strikið? Langt yfir
strikið? Já, auðvitað. Skamm. Þögnin
hefur sín þægilegheit, sinn lúxus. En ég
hef sagt það áður að laugardagar séu til
þess gerðir að fara yfir strikið. Ef ekki í
dag, hvenær þá?
Hver kyssir hvern?
» Í einum anganum, tja,kannski nokkrum ná-
lægt hjartanu, er faðm-
lagið svo náið að enginn
veit hver á hvað í hverjum
hve lengi og hvenær. A á í
B sem á í C sem á í A sem
á í E sem á í D sem á í B og
C. D og A eiga svo í E og B
sem eiga í A og D. Ha? Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
PISTILL
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir
les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
ÁRIÐ 1980 voru
heildaratvinnu-
tekjur kvenna
46,6% af heildar-
atvinnutekjum
karla. Tæpum
þremur áratug-
um síðar, eða árið
2006, var hlutfall-
ið komið upp í
61,3%. Haldi bilið
áfram að minnka
með sama hraða og verið hefur má
gera ráð fyrir því að heildaratvinnu-
tekjur karla og kvenna verði jafnar á
Íslandi árið 2072.
Þetta er meðal þeirra frumniður-
staðna sem rannsókn Jafnfréttis-
stofu á tekjumun karla og kvenna
sem unnin er upp úr upplýsingum úr
skattframtölum leiðir í ljós. Ingólfur
V. Gíslason, sviðsstjóri rannsókna-
sviðs Jafnréttisstofu, hefur unnið að
rannsókninni ásamt Margréti Ei-
ríksdóttur hjá Háskólanum á Akur-
eyri og kynnti hann frumniðurstöð-
urnar á ráðstefnunni „Kynbundinn
launamunur – Aðferðir til úrbóta“
sem Jafnréttisstofa stóð í gær fyrir í
samstarfi við Ár jafnra tækifæra og
félagsmálaráðuneytið.
Að sögn Ingólfs er mjög sveiflu-
kennt eftir tímabilum hversu hratt
fyrrgreint hlutfall tekna hefur
minnkað á umliðnum áratugum.
„Þróunin var sérstaklega hröð á
seinnihluta tíunda áratugarins og í
upphafi 21. aldar,“ segir Ingólfur og
bendir á að hugsanleg skýring á
þessu sé að menntunarbylting
kvenna hafi skilað þeim betur laun-
uðum störfum á atvinnumarkaði. „Á
allra síðustu árum, t.d. frá 2003-
2006, dregur hins vegar ekki saman
nema um 0,4%,“ segir Ingólfur.
Bendir hann á að þenslutímabilið
sem ríkt hafi þá geti hugsanlega
skýrt þetta og bendir á að þenslunn-
ar hafi aðallega gætt á hefðbundnum
karlasviðum á borð við byggingar-
vinnu.
Aðspurður segir Ingólfur afar
mikilvægt að geta rýnt í rannsókn-
artölurnar til að hægt sé að fylgjast
með launaþróun á íslenskum vinnu-
markaði. Segir hann stefnt að því að
klára að vinna úr gögnunum undir
lok þessa árs, en framundan er að
skoða tölurnar betur út frá t.d. bú-
setu, aldri og hjúskaparstöðu.
Töluverður munur á tekjum
kvenna eftir búsetu
„Megintilgangurinn er að reyna
að finna einhverjar skynsamlegar
skýringar á þessum viðvarandi
tekjumun kynjanna í þeim tilgangi
að búa til einhverjar aðgerðir sem
bætt geti stöðuna.“ Inntur eftir töl-
um greindum eftir hjúskaparstöðu
segir Ingólfur ljóst að giftir karlar
séu þar ótvíræðir sigurvegarar, ef
svo megi segja. „Þannig þéna giftir
karlar að meðaltali fimm milljónir
króna árið 2006 en giftar konur og
ógiftir karlar þéna þetta sama ár að
meðaltali 2,6 milljónir. Langneðstar
eru síðan ógiftar konur með 1.905
þúsund krónur í meðalárstekjur árið
2006.“ Spurður hvort hann kunni
skýringu á þessum mikla mun eftir
hjúskaparstöðu bendir Ingólfur á að
erlendar rannsóknir sýni að það sé
mat atvinnurekenda að fjölskyldu-
maður sé tryggari og traustari
starfskraftur en karlmaður sem er
fjölskyldulaus. „Þannig megi ganga
að því sem vísu að fjölskyldumaður
sé til í yfir- og helgarvinnu því hann
þurfi á peningunum að halda. Konur
sem eignast fjölskyldu teljast ekki
eins traustur starfskraftur, þar sem
þær þurfi frekar að vera heima með
veikum börnum og meira heima í
tengslum við fæðingu og slíkt.“
Spurður um leiðir til þess að jafna
þennan mun segir Ingólfur ljóst að
jafna þurfi betur fjölskylduábyrgð-
ina auk þess sem gera þurfi verulegt
átak í því að brjóta markvisst upp
þann kynjaskipta vinnumarkað sem
sé við lýði hérlendis.
Að sögn Ingólfs er munurinn á
heildaratvinnutekjum þónokkur eft-
ir landshlutum. „Konur í póstnúmeri
101 Reykjavík eru með 70% af heild-
aratvinnutekjum karla og konur í
105 Reykjavík með 72% af tekjum
karla, en konur í Vestmannaeyjum
eru aðeins með 47% af tekjum karla,
konur á Reyðarfirði með 50% af
tekjum karla og konur á Akureyri
með 60% af tekjum karla,“ segir Ing-
ólfur og tekur fram að þetta séu töl-
ur án þess að tekið sé tillit til vinnu-
tíma, þar sem þær tölur liggi ekki
fyrir eftir póstnúmerum.
Verður launajafnrétt-
inu náð árið 2072?
Nauðsynlegt að brjóta upp hinn kynjaskipta vinnumarkað
Króna konunnar Barmmerki sem
Ungliðahópur Femínistafélags Ís-
lands lét útbúa árið 2005 til að
vekja athygli á launamun kynjanna.
 
 



   
!  ""! 
 
!  "# "

    
 


 




 
   
!
" 
"


!"
Ingólfur V.
Gíslason
Í HNOTSKURN
»Árið 1991 voru konur með73,9% af heildaratvinnu-
tekjum karla að teknu tilliti til
heildaratvinnutíma kynjanna.
»Árið 2000 var hlutfalliðkomið upp í 79,2% og árið
2006 var hlutfallið komið upp í
80,9%.
MIÐAÐ við árstíma er hafís mjög
nálægt landi, skemmst um 30 sjó-
mílur. Einar Sveinbjörnsson birtir
þessa mynd á vef sínum, esv.blog.is,
og segir þar að einkum séu tvær
ástæður fyrir þessari nálægð íssins.
Undanfarnar vikur hefur SV-læg
átt verið ríkjandi á kostnað hinnar
algengu NA-áttar í Grænlands-
sundi. NA-áttin heldur ísnum frá og
þjappar honum upp að strönd
Grænlands.
Hina ástæðuna segir Einar ekki
vera mjög augljósa. Í sumar höfðu
vindar þau áhrif að ísinn í N-Íshafi
hrannaðist með meira móti upp við
Framsund og áfram til suðurs með
Grænlandsströnd. Þó að stór haf-
svæði hafi komið undan ísbreiðunni
var ísmagnið meira í flatarmáli
hans á slóðum útfallsins úr Íshaf-
inu. Þessar sumarfyrningar hafa
borist til suðurs með A-Grænlands-
straumnum í haust.
Hafís Bláa línan sýnir ísjaðarinn, skemmst 30 sjómílur frá landi.
Hafísinn er óvenju
nálægt landinu
GUÐBRANDUR Sigurðsson hefur
ákveðið að láta af störfum sem for-
stjóri Mjólkursamsölunnar um
næstu áramót en heldur áfram sem
forstjóri Auðhumlu. Magnús Ólafs-
son, sem áður var forstjóri Osta- og
smjörsölunnar og aðstoðarforstjóri
Mjólkursamsölunnar, hefur verið
ráðinn forstjóri Mjólkursamsölunn-
ar frá sama tíma.
Mjólkursamsalan ehf. er rekstrar-
félag mjólkuriðnaðarins en Auð-
humla tekur við mjólk frá fé-
lagsmönnum sínum og vinnur úr
afurðir. Félagið er 85% eigandi að
MS og sinnir margvíslegri starfsemi
sem tengist ávöxtun á fjármunum fé-
lagsins og umsjón með eignarhaldi.
Hlutverkaskipti hjá
Mjólkursamsölunni
Magnús Guðbrandur