Morgunblaðið - 15.06.2008, Blaðsíða 6

Morgunblaðið/Jóhann Óli
Samkomulag F.v. Benedikt G. Guðmundsson,
Bjarni Sævar Geirsson og Jónas Runólfsson,
fulltrúar landeigenda, og Þór Vigfússon.
Eftir Jóhann Óla Hilmarsson
Stokkseyri | Samið hefur verið um einkarétt á
töku ísjaka úr Vatnajökli, í og við Jökulsárlón,
til útflutnings. Ísinn er meðal annars notaður
til að kæla drykki.
Svæðið tilheyrir samtökum landeigenda,
Sameignarfélagsins Fells. Samningur var
gerður við Benedikt G. Guðmundsson fyrir
hönd tengdra félaga og markmið með honum
er m.a. að nota ísinn til markaðs- og kynning-
arstarfs til framdráttar íslenskri ferðaþjón-
ustu. Ísinn verður m.a. notaður til að markaðs-
setja nýtt vörumerki Scandic, ekki hvað síst í
Asíu og Miðausturlöndum.
Benedikt er stofnandi Draugasetursins á
Stokkseyri, sem síðan leiddi af sér stofnun Ice-
landic Wonders, sem er samheiti fyrir Álfa-,
trölla- og norðurljósasetrið. Öll er þessi starf-
semi í Menningarverstöðinni Hólmaröst á
Stokkseyri.
Styrkir ferðaþjónustuna
„Við erum með nokkrar sniðugar hug-
myndir í tengslum við þetta verkefni sem ekki
er alveg tímabært að greina frá í smáatriðum
núna,“ segir Benedikt um framtakið. „Óhætt
er hins vegar að fullyrða að samningur þessi
mun í hið minnsta styrkja ferðaþjónustuna og
vonandi auka enn frekar verðmæti landeig-
anda á þeim jörðum sem þarna eiga hlut að
máli, að minnsta kosti til lengri tíma litið. Í
ferðaþjónstuninni sjáum við fyrst og fremst
tækifæri að keyra saman samspil íss og norð-
urljósa, t.d. í tengslum við Aurora Experience
og Icelandic Wonders.“ Benedikt bendir á að
jöklarnir eigi það sameiginlegt með t.d. álfum
að vera í útrýmingarhættu.
Markaðsstarfið er dýrasti liðurinn í
tengslum við verkefni sem þetta og því var
samið um að ekki yrðu gerðir aðrir samningar
um útflutning á ís frá þessu svæði á meðan að
samningur þessi er í gildi. Því er um einkaleyf-
issamning að ræða og hafa aðilar sameigin-
legra hagsmuna að gæta um að styrkja svæðið
í heild sinni. Ís þessi hefur til þessa farið beint
út í sjó og bráðnað þar, það er því ánægjulegt
ef að það tekst að gera einhverja verðmæta-
sköpun í tengslum við þetta hráefni.
Norðurljós á ísbarnum
Í tilefni samnings þessa var haldið smáteiti á
ísbarnum í Álfa-, trölla og norðurljósasetrinu.
Kynntir voru til leiks nýir norðurljósakokteil-
ar með 1000 ára ís úr Vatnajökli. 200 fermetra
barinn er með stórum ísklumpum úr Jökuls-
árlóni og norðurljósum og frostið er um 7 gráð-
ur þannig að bragðgóður ísvarinn kom sér vel.
Ísinn fluttur út til kælingar
Stokkseyringar flytja út ís úr Jökulsárlóni
sem verður m.a. notaður til að kæla drykki
6 SUNNUDAGUR 15. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Hvanneyri | Ætlunin er að sækja um
að votlendi Hvanneyrar verði friðað
samkvæmt ákvæðum Ramsar-
samningsins um vernd votlendis.
Hvanneyri er mikilvægur viðkomu-
staður blesgæsa vor og haust og hef-
ur búsvæðavernd vegna þess. Meiri
friðun felst í því að fá svæðið á skrá
Ramsar-samningsins.
Votlendissetur Íslands hefur verið
stofnað á Hvanneyri. Hugmyndin er
að auka rannsóknir á lífríki landsins,
sérstaklega votlendinu. Einnig er
ætlunin að setrið standi fyrir
fræðslu innan Landbúnaðarháskóla
Íslands og meðal almennings. Í þess-
um tilgangi er ætlunin að koma upp
gesta- og rannsóknarstofu á Hvann-
eyri þar sem grunnskólanemendur
gætu til dæmis komið í heimsókn.
Votlendissetrið hefur augastað á
ákveðnu húsnæði á Hvanneyri til
þessara nota. Loks er það á stefnu-
skrá setursins að veita þjónustu, svo
sem umhverfisráðgjöf varðandi vot-
lendi. Hlynur Óskarsson, votlend-
issérfræðingur hjá Landbúnaðarhá-
skólanum og formaður stjórnar
Votlendisseturs Íslands, segir að sí-
fellt meira sé leitað eftir slíkri þjón-
ustu. Nefnir hann stofnanir og fyr-
irtæki sem þurfi að fá álit á því
hvernig framkvæmdir raski sem
minnst votlendi og hvernig best sé
að standa að endurheimt votlendis.
Viðkomustaður blesgæsar
Landbúnaðarráðherra fól Land-
búnaðarháskóla Íslands að annast
votlendismálin í kjölfar skýrslu um
málefnið og tillögur sem sérstök
nefnd á vegum ráðuneytisins skilaði
2006. Innan skólans hefur orðið til
sérfræðiþekking um votlendi, mýr-
arjarðveg, vatnsfræði og fleira. „Ef
einhvers staðar á að setja upp Vot-
lendissetur, þá er það hér,“ segir
Hlynur og vekur um leið athygli á
því að háskólinn stendur í miðju frið-
aðs votlendissvæðis. Á Hvanneyri er
fjölbreytt votlendi, svo sem leirur,
flæðiengjar, flóamýrar, hallamýrar,
tjarnir og vötn.
Blesgæsin staldrar við hér á landi
á leið sinni frá vetrarstöðvunum í
Bretlandi til varpstöðvanna á Græn-
landi og á leiðinni til baka á haustin.
Þær nýta leirurnar og vötnin. Þess
vegna var svæðið friðað sérstaklega
á árinu 2002 til að tryggja gæsinni
athvarf á ferðum sínum.
Votlendissetrið mun standa fyrir
rannsóknum á votlendinu á Hvann-
eyri í samvinnu við áhugasama nem-
endur Landbúnaðarháskólans. Það
yrði liður í að sækja um skráningu á
svæðinu samkvæmt Ramsar-
samningnum um vernd votlend-
issvæða. Hlynur segir að Ramsar-
skráning sé alþjóðleg friðun, mun
öflugri en búsvæðaverndunin sem
fyrir er.
Skylt að rannsaka
Votlendi er áberandi í náttúru
láglendis landsins og myndar sam-
ofið net allt frá leirum, um ósa og
upp til mýra, flóa og vatna. Þá er
votlendi mikilvægt vistkerfi sem Ís-
lendingum ber skylda til að rann-
saka og sjá hvernig starfar, að sögn
Hlyns. Stundum er talað um votlendi
sem lungu landsins eða hjarta þess
og nýra. Mýrarnar drekka í sig vatn-
ið í rigningartíð og losa það aftur í
þurrkum og jafna þannig flæði í
straumvötnum og hreinsa vatn.
Mýrarnar binda mikið kolefni og
hafa því komið sífellt meira inn í um-
ræðuna um losun gróðurhúsa-
lofttegunda á síðustu árum. Mýr-
arnar hafa safnað upp kolefni frá því
í lok ísaldar og dregið úr styrk
koltvísýrings í andrúmsloftinu. Mik-
ill skurðgröftur á síðustu öld vegna
ræktunar túna og úthaga hafði því
mikil áhrif á þetta hlutverk þeirra.
Lægri vatnsstaða kemur af stað
rotnun í þessum frjósömu mýrum og
það losnar um koltvísýringinn.
Rannsóknir sýna að framræst
mýrlendi veldur meiri gróðurhúsa-
áhrifum en önnur nýting lands og
meira heldur en til dæmis öll
brennsla jarðefnaeldsneytis í land-
inu. „Það er því mikilvægt að auka
rannsóknir á þessu sviði og
fræðslu,“ segir Hlynur.
Morgunblaðið/G. Rúnar
Framræsla Stór hluti mýranna hefur verið ræstur fram vegna ræktunar túna og bithaga. Vel hefur gefist að moka aftur ofan í til að endurheima votlendið.
Votlendi Hvanneyrar
fari á skrá Ramsar
 Votlendissetur stofnað á Hvanneyri
 Auka á rannsóknir á lífríki landsins
HÆSTIRÉTTUR hefur mildað dóm
yfir karlmanni á sextugsaldri vegna
vopnalagabrota. Refsingu yfir
manninum var frestað og kröfu um
upptöku vopna, vopnahluta og skot-
færa hafnað. Í Héraðsdómi Norður-
lands eystra var maðurinn dæmdur í
tveggja mánaða skilorðsbundið
fangelsi og fjöldi skotvopna gerður
upptækur.
Brot mannsins fólust í því að hafa
í vörslum sínum fjölda vopna án þess
að tryggja viðeigandi og áskilda
geymslu þeirra í læstum hirslum. Í
héraði var maðurinn sakfelldur fyr-
ir vörslu vopna en þau voru geymd í
húsnæði sem maðurinn hafði yf-
irgefið. Hæstiréttur tók það til
greina að fyrirtæki mannsins var
tekið til gjaldþrotaskipta nokkrum
mánuðum áður en lögregla fór inn í
húsið, en neðri hæð hússins var í um-
ráðum þrotabús fyrirtækisins og
efri hæð í umsjá fyrrverandi sam-
býliskonu mannsins.
Einnig var ákært vegna vopna
sem stolið var úr íbúð mannsins en
þau fundust við húsleit í Vogum.
Hæstiréttur taldi upplýst að við
þjófnaðinn hafi verið brotinn upp
sérútbúinn rekki fyrir skotvopn sem
var læstur. Hann var sakfelldur fyr-
ir að tryggja ekki á fullnægjandi
hátt viðeigandi og ákskilda geymslu
vopna en litið var til þess að vopnin
voru tekin í innbroti og að maðurinn
hafi endurbætt aðstöðu á heimili
sínu í samráði við lögreglu og þótti
því rétt að fresta ákvörðun refs-
ingar. andri@mbl.is
Fær að halda
skotvopnum
Tryggði ekki viðeig-
andi geymslu vopna
ÞRÍR ökumenn voru stöðvaðir í
Borgarfirði á aðfaranótt laugar-
dags, grunaðir um akstur undir
áhrifum fíkniefna. Sá fyrsti var
stöðvaður skömmu eftir miðnætti
og var hald lagt á fíkniefni til
einkaneyslu í bíl hans, að sögn lög-
reglunnar í Borgarnesi.
Annar ökumaðurinn var stöðv-
aður um þrjúleytið um nóttina og til
viðbótar við grunaðan fíkniefna-
akstur reyndist hann einnig hafa
verið sviptur ökuréttindum áður og
keyrði því próflaus. Þriðji ökumað-
urinn var stöðvaður undir morgun,
en í öllum tilfellum var um almennt
umferðareftirlit að ræða. Menn-
irnir voru allir þrír á ferð norður
eftir Vesturlandsvegi.
Mikil og þung umferð lá frá
Reykjavík norður á Akureyri frá
föstudagskvöldi og fram undir
laugardagsmorgun. Urðu nokkur
smávægileg óhöpp við Borgarnes.
Þrír óku norður
undir áhrifum
fíkniefna
Hvað er votlendi?
Búsvæði á mörkum lands og vatns
eru kölluð votlendi. Þau einkennast
af því að vatn er grunnt eða vatns-
staða há og jörð rétt undir vatns-
borðinu. Hér á landi eru víðáttu-
miklar mýrar en auk þeirra teljast
vötn og straumvötn, sjávarfitjar,
leirur og fjörur til votlendis, auk
grunnsævis niður á sex metra
dýpi.
Ramsar, hvað er
það ofan á brauð?
Ramsar er borg í Íran. Við hana er
kenndur rammasamningur um al-
þjóðlega samvinnu um verndun og
sjálfbæra stjórnun votlendis. Til-
gangur hans er að vernda votlend-
issvæði, einkum þau sem eru mik-
ilvæg fyrir votlendisfugla. Hér eru
þrjú svæði á Ramsar-skrá; Mývatn
og Laxá, Þjórsárver og votlendi
Grunnafjarðar í Borgarfirði.
Hvað hefur mikið
verð ræst fram?
Framræsla mýra hófst að gagni á
fimmta áratug síðustu aldar og var
gengið rösklega til verks enda var
ræktun túna og bithaga styrkt
rausnarlega. Fram til ársins 1987,
að styrkir voru felldir niður, voru
grafnir um 32 þúsund kílómetrar af
skurðum. Það þýðir að um 4 þús-
und ferkílómetrar lands hafa verið
ræstir fram og stórum hluta mýra
landsins verið raskað. Það er þó
misjafnt milli héraða. Rannsóknir
sýna að 97% alls mýrlendis á Suð-
urlandi hefur verið raskað og 82%
í Borgarfjarðar- og Mýrasýslum.
S&S