Morgunblaðið - 15.06.2008, Blaðsíða 34

34 SUNNUDAGUR 15. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FRÁBÆRT FERMETRAVERÐ
Afhending í september 2008
Upplýsingar hjá
sölumönnum:
Þórarinn: 770 0309
Sigurður: 896 2312
Hús og efni frá: ASTRON.
Uppsetning: HASI.
Eftirlit: TVT - Tækniþjónusta.
Umsjón: NJÁLA.
Fyrir: SUÐURSTEINN ehf.
*Allt að 80% fjármögnun
m.v. 65-70% bankalán
m.v. 10-15% lán frá seljanda
Afhent tilbúið til notkunnar.
Stærð frá 125,4 fm.
Verð frá 18.900.000 kr.
80% lán*Atvinnubil
Lækjarmelur, 116 Reykjavík
LENGI hefur verið
tröllatrú á fiski hér á
landi og hafa margir
leitt líkur að því að það
sé einmitt fiskinum og
lýsinu að þakka hversu
heilsuhraust og langlíf
þjóðin hefur verið.
Mikil og almenn fisk-
neysla var lengi vel eitt
megineinkenni á mat-
aræði Íslendinga og árið 1990 mæld-
ist hún hærri en í nokkru öðru Evr-
ópulandi. Frá 1990 til 2002 dróst
fiskneyslan aftur á móti saman um
30% og hefur nú nálgast það sem
gengur og gerist í öðrum löndum
Evrópu. Rannsóknir hafa sýnt að
fiskneysla of þungra 20-40 ára Ís-
lendinga er enn minni en með-
alneysla sama aldurshóps sam-
kvæmt landskönnun, og það sama á
við um neyslu ávaxta og grænmetis.
Þess vegna er mikilvægt að finna
leiðir til að bæta mataræði þessa
hóps.
Undanfarin ár hefur Rannsókn-
arstofa í næringarfræði (RÍN) stýrt
samevrópskri rannsókn, SEA-
FOODplus YOUNG, en meginmark-
mið rannsóknarinnar var að auka
þekkingu á áhrifum fisks og næring-
arefna úr sjávarafurðum á heilsu og
koma í veg fyrir sjúkdóma hjá ung-
um evrópskum fjölskyldum. Með
SEAFOODplus YOUNG fengust
mikilvægar upplýsingar um áhrif
fisks á heilsu ungra fullorðinna Evr-
ópubúa í ofþyngd.
Fjöldi vísindagreina
hefur birst úr nið-
urstöðum verkefnisins
og enn fleiri eru vænt-
anlegar. Verkefnið hef-
ur einnig verið upp-
spretta frekari
rannsókna, m.a. hafa
langtímaáhrif slíkrar
meðferðar verið könn-
uð hér á landi nýlega
með góðum árangri.
Mikilvægt er að styðja
við fleiri verkefni af
þessu tagi.
Hollusta fisks
Næringargildi fiskmetis einkenn-
ist af miklu magni próteina í hæsta
gæðaflokki, mjúkri fitu sem inni-
heldur langar ómettaðar fitusýrur
og vítamínum, stein- og snefilefnum
sem finnast í fáum öðrum mat-
vælum. Fita sjávardýra er mjúk, þ.e.
ómettuð, ólíkt harðri fitu landdýra.
Fiskifita er einnig frábrugðin ann-
arri mjúkri fitu, eins og sojaolíu eða
ólífuolíu, því hún inniheldur mjög
langar fitusýrukeðjur sem plöntu-
olíur hafa ekki. Mikilvægastar eru
svokallaðar EPA og DHA en báðar
tilheyra ómega-3-fitusýruflokki.
Ómega-3-fitusýrur hafa verndandi
áhrif gegn hjartsláttartruflunum,
minnka samloðun blóðflagna (og þar
af leiðandi áhættu á blóðtappa) og
lækka blóðþrýsting. Einnig lækka
þær þríglýseríð í blóði, en hækkuð
þríglýseríð í blóði geta aukið áhættu
á hjarta- og æðasjúkdómum og
heilablóðfalli. Eins benda rann-
sóknir til að fiskifita geti haft góð
áhrif á bólgu- og ónæmissvörun lík-
amans.
Fiskur sem hluti af mataræði get-
ur aukið þyngdartap fólks sem þarf
að léttast en niðurstöður úr SEA-
FOODplus YOUNG sýndu meðal
annars að einstaklingar sem fylgdu
orkuskertum matseðli í átta vikur
sem innihélt fisk eða fiskolíu léttust
meira en þeir sem ekki höfðu sjáv-
arafurðir á matseðli, þrátt fyrir að
orkuskerðingin hafi verið sú sama.
Niðurstöðurnar sýndu einnig að
fiskolía minnkar insúlínónæmi, og
þar með líkur á fullorðinssykursýki,
og meiri lækkun þríglýseríða sást
hjá þeim sem fengu fisk en hjá þeim
sem ekki fengu fisk.
Lítið þyngdartap skiptir máli
Tíðni ofþyngdar og offitu hefur
aukist mikið undanfarna áratugi, í
nánast öllu löndum heimsins og í öll-
um aldurshópum, og eru helstu
ástæður þess taldar vera lélegt mat-
aræði og aukið hreyfingarleysi. Ís-
land er þar engin undantekning, en
aukningin í tíðni offitu hér er svipuð
því sem sést í öðrum vestrænum
ríkjum. Margsinnis hefur verið sýnt
fram á að of feitir einstaklingar eru í
aukinni áhættu á að þróa með sér
ýmsa langvinna sjúkdóma, s.s. há-
þrýsting, hátt kólesteról, sykursýki
2, efnaskiptavillu, hjarta- og æða-
sjúkdóma og nokkrar tegundir
krabbameins. Það er því ekki af feg-
urðarsjónarmiðum sem við viljum
grípa inn í þessa þróun í tíðni offitu
því fylgikvillarnir hafa mikil áhrif á
heilsu einstaklinga og samfélagið í
heild.
Þyngdartap, fengið með bættu
mataræði og aukinni hreyfingu, get-
ur minnkað, eða komið í veg fyrir, þá
heilsutengdu áhættuþætti sem
fylgja offitu og oft sést heilsufars-
legur ávinningur eftir aðeins 5%
þyngdartap. Maður heyrir því oft
fleygt að allir sem léttist þyngist aft-
ur að lokum en rannsóknir hafa sýnt
að töluverður hluti fólks viðheldur 5-
10% þyngdartapi til langs tíma, sem
er nóg til að bæta heilsuna verulega
þrátt fyrir að kjörþyngdarmörkum
sé ekki náð.
Það getur þó reynst mörgum erf-
itt að losna við umframþyngd, ef ein-
staklingur hefur þróað hana með sér
á annað borð. Því er mikilvægt að
stemma stigu við þróuninni snemma
og reyna þannig að minnka hættu á
fylgikvillum síðar meir. Ungir full-
orðnir eru þarna mikilvægur mark-
hópur. Með því að endurskoða mat-
aræði þeirra og koma í veg fyrir
þróun of mikillar líkamsþyngdar má
trúlega einnig hafa áhrif á mataræði
og minnka líkur á þróun offitu meðal
barna þessa fólks en rannsóknir
hafa sýnt að sterk tengsl eru milli
mataræðis foreldra og barna þeirra.
Á síðustu áratugum hefur hlutfall of
þungra og of feitra barna aukist og
fjölmargar erlendar rannsóknir hafa
sýnt að börn sem glíma við vanda-
mál tengd offitu á upphafsárum ævi
sinnar eru í meiri hættu á því að
þróa fylgikvilla offitu snemma á æv-
inni og munu að öllum líkindum
glíma við sömu vandamál á fullorð-
insárum.
Meiri fisk á borð
ungra fjölskyldna
Borðum meira af
fiski segir Óla Kallý
Magnúsdóttir
»Næringargildi fisk-
metis einkennist af
miklu magni próteina í
hæsta gæðaflokki …
Óla Kallý Magnúsdóttir
Höfundur er næringarfræðingur.
@
Fréttir
á SMS
Fréttir á SMS