Morgunblaðið - 15.06.2008, Síða 26

26 SUNNUDAGUR 15. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
róunin í myndlist hefur
orðið með þeim hætti á
síðustu áratugum að
hugtakið rúmar margt
fleira en áður var. Þar á
meðal eru innsetningar og uppá-
komur, ýmisskonar hugmyndalist
og annað sem mörgum af eldri kyn-
slóðinni finnst alveg óskylt mynd-
list, þótt það kunni að vera ein-
hverskonar önnur list. Áður var
málverkið í öndvegi í heimi mynd-
listarinnar ásamt með höggmynda-
list.
Skiptir það einhverju máli í
hvaða farvegi myndlistarflóðið fell-
ur? Jú, það skiptir hreint ekki litlu
máli. Lítum bara á heimilin í land-
inu og hverskonar myndlist fólk
notar til að lyfta þeim á menning-
arlegra plan og gleðja augu heim-
ilisfólksins. Við sjáum ekki þar inn-
setningar nýlistarinnar; ekki einu
sinni smá spýtnahrúgur á miðju
gólfi, eða múrsteinshrúgur. Um-
fram allt sjáum við að fólk leitast
við að eignast verk eftir uppáhalds
málara sína; annaðhvort málverk,
grafík eða teikningar. Mér sýnist
raunar að þarna höfum við menn-
ingarlega sérstöðu, sem gæti verið í
hættu. Á myndum af íburð-
armiklum íbúðum í sjónvarpsþátt-
um, þar sem arkitektar og innan-
hússhönnuðir hafa komið að hverju
smáatriði, má oft sjá að listin hefur
verið látin mæta afgangi og þessi
heimili verða eftir því dapurleg, eða
líkt og horn í húsgagnaverzlun..
Þegar menn tala um „dauða mál-
verksins“ liggur það meðal annars í
því að það er orðið í einskonar
aukahlutverki.
Líkt og alltaf áður verður meiri
umræða um verk hinna ungu; bæði
vegna þess að þar eru væntanlega
nýmæli á ferðinni, svo og hitt að
þeir ungu eru miklu duglegri við að
sýna og þá skapast sjálfkrafa tæki-
færi til auglýsingar. Þeir sem eldri
eru virðast eiga það sameiginlegt
að telja sýningarhald fremur leið-
inlegt. Þar fyrir utan eru svo allir
þeir sem telja sig engan aðgang
eiga að öllum beztu sýningarhúsum
höfuðstaðarins. Sá hópur myndlist-
armanna sem kominn er yfir fer-
tugt er bæði miklu fjölmennari en
halda mætti af sýningum og svo er
hitt, að þar eigum við fjölda afar
góðra listamanna. Allar áhyggjur af
dauða málverksins eru þessvegna
óþarfar. Málverkið lifir sínu lífi, en
það fer oft hljóðar en sanngjarnt
væri.
Framlag Listaháskólans
Á hinni árlegu sýningu Listahá-
skólans á Kjarvalsstöðum í vor var
margt athyglisvert að sjá, en líkt og
að undanförnu var ríkjandi tízka
fyrirferðarmest. Ugglaust er það
mjög eðlilegt. Sumt af því er þreytt
og af sér gengið; þar á meðal
hverskyns spýtnahrúgur. Samt
varð það að vera svo að eitt stærsta
verkið, sem komið var fyrir, bæði
innan dyra og utan á Kjarval-
stöðum, var ekkert annað en stór
spýtahrúga.
Á þessari stóru sýningu sá ég að-
eins tvö verk sem flokka má sem
málverk. Annað var málað af sýni-
legri færni, en í hinu skein byrj-
endabragurinnn í gegn. Við sem
höfum málað í áratugi vitum harla
vel að það er löng leið í málverki
þar til byrjendabragurinn er horf-
inn. Ef til vill er það einmitt ástæð-
an fyrir því að ungir listnemar
sækjast ekki eftir því að að sýna
málverk.
Þegar litið er á þetta árlega
framlag Listaháskólans er ekki
nein sérstök ástæða til að fagna
fyrir hönd þeirra sem vonast eftir
því að við eignumst nýja og að
minnsta kosti jafn góða málara og
þá sem við átttum fyrir mörgum
áratugum. Flestir af þeim beztu
eru nú látnir og sumir fyrir löngu.
Það er raunar stórmerkilegt hvað
við gátum átt góða málara þegar
þjóðin var bæði mun fámennari og
fátækari en nú.
Myndlistaruppboð Gallerís Fold-
ar og Gallerís Borgar eru eftirtekt-
arverð fyrir ýmissa hluta sakir. Það
er segin saga sem endurtekur sig
aftur að gömlu málararnir trekkja
langmest og þykja eftirsóknarverð-
astir, enda bera verk þeirra oftast
af.
Fjör að færast í uppboðin
Á sýningu fyrir síðasta uppboð í
Fold fannst mér mest til um verk
eftir Jón Engilberts. Ekki þarf það
að koma á óvart; við eigum einfald-
lega ekki marga jafnoka hans núna.
Kraftur hans kemur vel í ljós á sýn-
ingu á grafíkmyndum Jóns sem
haldin er í Ármúla 36 í tilefni ald-
arafmælis málarans.
Ég tel þó að við eigum tvo lifandi
og virka stórmeistara í myndlist:
Ólaf Elíasson og Erró. Ekki er þó
þar með sagt að allir falli í stafi yfir
snilldinni í verkum þeirra. Það er
okkur öllum gleðiefni hvað Ólafi er
vel tekið um víða veröld. Hann er
þó ekki málari, heldur vinnur hann
í nánast hvað sem er og hefur líkt
og margir fleiri unnið í vaxandi
mæli með ljósmyndatækni.
Erró er alltaf skemmtilega sjálf-
um sér líkur og sýning hans í Hafn-
arhúsinu sl. vetur bar langt af öllu
öðru sem þar var sýnt á sama tíma.
Erró ætti samt að íhuga að notfæra
sér minna tilvitnanir í þekkta menn
úr listsögunni.
Sýningaraðstaða fyrir málverk og
málara hefur batnað svo um munar
með tilkomu tveggja sýningarsala.
Þar að auki hefur húsrými mynd-
listargallería stækkað og batnað.
Meðal þeirra tel ég að Gallerí Fold
við Rauðarárstíg sé með forystu og
þau hjón, Tryggvi og Elínbjört,
hafa unnið stórvirki. Gallerí Tur-
Margir þekkja af eigin
reynslu, að það er eins
og sál hússins hafi verið
fjarlægð, ef taka þarf
niður málverk heimilis-
ins, jafnvel í skamman
tíma. Gísli Sigurðsson
segir nauðsynlegt að
gera vel við þessa
klassísku grein.
Málverk skapa menningarleg
Afstrakt Pétur Halldórsson málar stórar afstraktmyndir af mikilli færni.
Ljósmynd/Gísli Sigurðsson
Nýr sýningarsalur Reykjavík Art Gallery á Skúlagötu 30, stórbætir aðstöðu myndlistamanna til sýninga.
Í HNOTSKURN
»Allar áhyggjur af dauðamálverksins eru óþarfar.
Málverkið lifir sínu lífi, en það
fer oft hljóðar en sanngjarnt
væri.
» Sýningaraðstaða fyrirmálverk og málara hefur
batnað svo um munar með til-
komu tveggja nýrra sýning-
arsala.
»Myndmiðillinn, Sjón-varpið, stendur sig lang-
verst í öllu sem lýtur að kynn-
ingu á myndlist.