Morgunblaðið - 03.10.2008, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
OPNIST erlendir fjármálamarkaðir
ekki fyrir Íslendingum er aðeins
tvennt sem kemur til greina, að mati
Gylfa Magnússonar, dósents við við-
skiptafræðideild Háskóla Íslands.
Annaðhvort þarf íslenska ríkið að
sækja um neyðarlán til Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins eða erlendra
seðlabanka eða það neyðist til að
lýsa yfir greiðsluþroti og væri landið
þá komið í flokk með þjóðum í S-
Ameríku í lánstrausti.
Oft áður hafa lönd í þriðja heims
ríkjum lent í greiðsluþroti en Gylfi
segist ekki vita um neitt slíkt for-
dæmi fyrir land í okkar stöðu;
OECD-ríkis með einar hæstu þjóð-
artekjur á mann í heimi. Neyddumst
við til að grípa til slíks örþrifaráðs
yrði tekið eftir því um allan heim og
gæti haft slæm áhrif fyrir allt heims-
hagkerfið.
Þurfum að halda
vel á spilunum
Það besta sem gæti gerst nú væri
ef fljótt færi að rofa til á erlendum
fjármálamörkuðum og þeir opn-
uðust fyrir Íslandi. Þá væri hægt að
endurfjármagna þau lán sem þess
þurfa og greiða niður á löngum tíma.
Gylfi segir hins vegar ástandið
óneitanlega slæmt. Þjóðarbúið hafi
mikla þörf fyrir gjaldeyri sem ekki
sé í boði. Gjaldeyrisforði Seðlabank-
ans sé mjög lítill í samanburði við
þær upphæðir sem efnahagsreikn-
ingar bankanna sýni að þurfi að end-
urfjármagna. Íslendingar þurfi að
halda vel á spilunum til að bjarga
okkur úr þeirri klemmu sem við
séum komin í og helst vera einnig
dálítið heppin.
Þyrfti Ísland að lýsa yfir greiðslu-
þroti myndi fjármálakerfið hrein-
lega stöðvast og erlendir kröfuhafar
tapa stórfé. Byrja þyrfti upp á nýtt
og treysta á að hagkerfið byggðist
upp aftur. Gylfi segir að komi til
þess hafi Íslandi þó ýmis ágæt spil á
hendi þar sem útflutnings-
atvinnuvegirnir standi ekki illa. Yrði
dregið úr innflutningi gæti útflutn-
ingurinn fært okkur töluverðan
gjaldeyri.
Fjárþörfin gæti aukist
Á núverandi gengi evru (158,8 kr.)
nemur endurfjármögnunarþörf
Glitnis næstu sjö mánuðina 238,2
milljörðum króna. Gylfi segir að
miðað við stærð Glitnis sé upphæðin
ekki óvenjuhá. Heildareignir Glitnis
séu meiri en landsframleiðslan svo
þessi tala komi ekki á óvart. Hafa
verði þó í huga að verði Glitnir fyrir
frekari áföllum, t.d. að mikið fé verði
tekið út eða lánardrottnar segi upp
lánum, geti þessi endurfjármögn-
unarþörf aukist enn. Alls ekki sé víst
að hámarkinu sé náð.
Morgunblaðið/ÞÖK
Tíminn að renna út? Styrkist krónan ekki og ef erlendir fjármálamarkaðir opnast ekki fyrir Íslandi stefnir í óefni.
Daprar horfur
Ef fer sem horfir gæti Ísland þurft að lýsa yfir greiðsluþroti
sem setti landið í flokk með þjóðum S-Ameríku í lánstrausti



 


 

















 

 









 


ATLANTSHAFSLUNDINN, en
stærsti stofn hans er á Íslandi, er í
hópi tuttugu sjófuglategunda sem
settar hafa verið á gátlista alþjóð-
legs samnings um afrísk-evrasískra
sjó- og vatnafarfugla (the African-
Eurasian Migratory Waterbird
Agreement) en sáttmálinn er í
tengslum við Umhverfisstofnun
Sameinuðu þjóðanna (UNEP).
Ísland á ekki aðild að samkomu-
laginu, eitt örfárra Evrópuríkja en
Náttúrufræðistofnun hefur þó veitt
stofnun sem sér um framkvæmd
sáttmálans upplýsingar um lunda-
stofninn á Íslandi. Til skamms tíma
var lundastofninn á Íslandi sá eini
sem ekki var á niðurleið en blikur
kunna að vera á lofti. Samkvæmt
upplýsingum Náttúrufræðistofn-
unar hefur lundavarp brugðist fjög-
ur ár í röð á Íslandi.
Lundinn er á meðal 20 sjófugla
sem settir hafa verið á svokallaðan
viðauka númer 2 við sáttmálann en
þar eru taldar upp tegundir sem
eru í hættu.
Í fréttatilkynningu frá AEWA
segir m.a. að „með því að setja
þessar tegundir á listann er þeim
veitt aukin alþjóðleg vernd og ríki
og aðrir hagsmunaaðilar í heims-
hlutanum eru hvattir til að grípa til
raunhæfra aðgerða í þágu þessara
tegunda sem búa við óhagstæð
verndarskilyrði.“
Í sumar bárust ítrekað fréttir af
því að lundapysjur hafi fundist
dauðar hér við land. Þá var lunda-
veiðin í Vestmannaeyjum aðeins
brot af því sem verið hefur und-
anfarin ár. Í byrjun sumars virtist
sem varp ætlaði að heppnast en að-
eins lítill hluti lundapysjunnar
komst upp. Veiði var takmörkuð á
síðasta ári og nú er jafnvel talað um
að gripið verði til algjörs veiðibanns
næsta sumar. sunna@mbl.is
Sáttmáli SÞ telur lundann í hættu
Morgunblaðið/RAX
Í hættu? Lundastofninn á undir högg að sækja og SÞ telja að þörf sé á að vernda hann.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
GÆTI íslenska ríkið leitað á náðir Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins í efnahags-
þrengingum þeim sem steðja að land-
inu um þessar mundir? Já, segja
fræðingarnir en hafa þó þann fyr-
irvara á að slík lausn væri algjör
þrautalending. „Enda fælist í því
ákveðin yfirlýsing um uppgjöf. Um-
heimurinn myndi vafalítið túlka það
sem svo að sjúklingurinn hlyti að vera
orðinn mjög veikur ef brugðið væri á
það ráð að kalla til lækni frá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum,“ sagði einn við-
mælandi í samtali við Morgunblaðið
og bendir á að skilyrði sjóðsins fyrir
lánveitingu myndi í raun þýða að ís-
lenska hagkerfið yrði sett í gjörgæslu
næstu árin.
Samkvæmt upplýsingum úr stjórn-
kerfinu hefur það ekki komið til tals
að leita til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
um lánafyrirgreiðslu. Þar benda
menn á að ríkið sé ekki á leið í gjald-
þrot heldur sé um tímabundnar
hremmingar að ræða sem standi í
samhengi við erfitt efnahagsástand á
heimsvísu.
Skuldbundinn til að lána
„Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn er í
raun eini aðilinn sem er skuldbundinn
til að veita okkur fyrirgreiðslu. Hon-
um er skylt að lána okkur upp að
vissu marki,“ segir Ólafur Ísleifsson,
lektor í hagfræði við Háskólann í
Reykjavík og aðalfulltrúi Norð-
urlanda og Eystrasaltsríkja í stjórn
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á árunum
2002-2003. „Við eigum samnings-
bundinn rétt á ákveðinni fyr-
irgreiðslu hjá sjóðnum að ákveðinni
fjárhæð, sem út af fyrir sig er ekki
veruleg í því samhengi sem hér um
ræðir. Síðan væri ekki útilokað að
hægt væri að semja um viðbótarfyr-
irgreiðslu sem yrði að öllum líkindum
bundin ákveðnum skilyrðum,“ segir
Ólafur og vísar þar til skilyrða sem
lúta að stjórn peninga- og ríkisfjár-
mála í því landi sem fær fyrirgreiðslu.
Að mati Ólafs eru töluverðar líkur til
þess að stjórnendur Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins myndu taka vel í umleitan
íslenskra yfirvalda um viðbótarfyr-
irgreiðslu umfram það sem landið
ætti í raun rétt á, ef slík beiðni bærist.
Væri algjör
þrautalending
Lán frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum?
Í HNOTSKURN
»Ísland var eitt 29 stofn-ríkja Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins árið 1945, en aðild-
arlönd eru í dag 184 talsins.
» Ísland hefur fjórum sinn-um hlotið fjárhagsaðstoð
frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Fyrst árið 1960, síðan 1967-68,
árin 1974-76 og síðast 1982.
» Ísland varð skuldlaust viðsjóðinn árið 1987.
» Iðnríki hafa ekki sóst eftirfjárhagsaðstoð sjóðsins
um langt skeið.
»Stærstu útistandandi lána-samningar sjóðsins nú um
mundir eru við Argentínu,
Tyrkland og Brasilíu.
4 mismu
nandi ák
læðiBjóðum
1 5 tungu
sófa
verð áður 139.000
kr.69.000,-
á aðeins
yfir 200 gerðir af sófum
Dugguvogi 2 / s: 557 9510 / www.patti.is
Patti lagersala
Opnunartími : Mánudaga - Föstudaga frá 9 til 18 og Laugardaga frá 11 til 16