Morgunblaðið - 03.10.2008, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EKVADOR, suður-
amerísk menning-
arhátíð sem haldin
verður í Kópavogi nú
í október, er meira en
kynning á listum og
menningu hitabelt-
isþjóðar við miðbaug,
þótt hún standi fylli-
lega undir sér sem
slík.
Erlendum menning-
arhátíðum, sem eru
orðnar árviss við-
burður í Kópavogi, er
jafnframt ætlað að
efla frekari samskipti
Íslendinga við aðrar
þjóðir. Þessum þætti
menningarhátíðar í
Kópavogi hefur verið
gefinn sífellt meiri
gaumur eftir því sem
hún er haldin oftar
enda styður atvinnu-
lífið myndarlega við hana. Áður
hefur verið haldin spænsk, rúss-
nesk, kanadísk og kínversk menn-
ingarhátíð í Kópavogi og þær hafa
allar vakið verðskuldaða athygli.
Forseti Íslands sagði við setningu
kínverskrar menningarhátíðar í
fyrra að árangur Kópavogs væri
einstæður í menningarsögu Ís-
lendinga.
Við reynum að standa undir
væntingum og færa landsmönnum
yfirlit um heimslist, þjóðararf og
náttúru fjarlægra þjóða um leið og
við treystum vináttuböndin við
þær og greiðum götu verslunar og
viðskipta. Í því sambandi er mér
mikið ánægjuefni að geta greint
frá því að Alecksey Mosquera,
orkumálaráðherra Ekvador, kem-
ur hingað til lands í tilefni af
menningarhátíðinni og hittir ís-
lenska ráðamenn.
Á ferð minni um Ekvador síð-
astliðið vor sagði
varaforseti landsins
við mig að Ekvadorar
hefðu ekki síður
áhuga á Íslandi og ís-
lenskri þjóð en við á
þeim. Stjórnvöld í
Ekvador hafa hug á
að virkja jarðhita sem
gnótt er af í landinu
og vilja í því skyni
fræðast af Íslend-
ingum. Sömuleiðis
vilja þau kynna sér
uppbyggingu ferða-
þjónustunnar sem
hefur vaxið hratt hér
á landi á und-
anförnum árum.
Varaforsetinn taldi
að margt mætti læra
af Íslendingum á sviði
orkunýtingar, menn-
ingar, jarðhita og
fiskvinnslu og var því
mjög áhugasamur um
menningarhátíð sem
sýndi brot af því
besta frá Ekvador,
allt frá skrautsýningum dans-
flokka og myndlistar eins fræg-
asta listmálara Suður-Ameríku til
einstæðra fornmuna og fágætra
náttúrugripa. Stofnað var til
stjórnmálasambands Íslendinga og
Ekvadora árið 2003. Menning-
arhátíðin í Kópavogi fellur saman
við fimm ára afmæli þess gern-
ings. Ef til vill geta upplýsingar
um viðskipti Íslands og Ekvadors
orðið til þess að glæða áhuga ein-
hverra sem vilja kanna ókunn lönd
á því að taka upp viðskipti milli
landanna. Verðmæti innflutnings
til Íslands frá Ekvador árið 2007
nam 72,5 milljónum króna. Út-
flutningur frá Íslandi til Ekvador
sama ár nam 19,9 milljónum
króna. Ég er ekki í vafa um að
þarna leynast víða góð við-
skiptatækifæri.
Sóknarfæri í við-
skiptum við Ekvador
Gunnar I. Birgisson
segir frá menning-
arhátíð í Kópavogi
» Stjórnvöld í
Ekvador
hafa hug á að
virkja jarðhita
sem gnótt er af í
landinu og vilja í
því skyni fræð-
ast af Íslend-
ingum.
Gunnar I. Birgisson
Höfundur er bæjarstjóri í Kópavogi.
Á MORGUN, laug-
ardaginn 4. október,
leitar Rauði kross Ís-
lands eftir liðsinni
allra landsmanna við
landssöfnunina Göng-
um til góðs. Þetta er í
fimmta sinn sem
Rauði krossinn stend-
ur fyrir söfnun undir
þessum formerkjum
þar sem sjálf-
boðaliðar ganga í öll
hús á landinu og
bjóða heimilisfólki að
leggja mikilvægu
málefni lið. Söfnunin
er umfangsmesta
fjáröflun Rauða
krossins og fer fram
annað hvert ár. Tak-
markið er að gefa öll-
um Íslendingum kost
á að taka þátt, ann-
aðhvort með því að
ganga með bauk í hús
eða með því að gefa.
Göngum til góðs er frábrugðin
öðrum fjársöfnunum Rauða krossins
þar sem ekki er einungis leitað eftir
fjárstuðningi heldur gefst fólki
tækifæri til að gerast sjálfboðaliðar
eina dagsstund og sýna þannig sam-
stöðu í verki með verðugu málefni.
Það takmark náðist árið 2006 þegar
safnað var fyrir börn í sunnanverðri
Afríku sem eiga um
sárt að binda vegna al-
næmis, og vonumst við
til að gera slíkt hið
sama nú á laugardag-
inn. Framlag hvers og
eins er dýrmætt.
Það er staðreynd að
fjölskyldur hafa sundr-
ast vegna stríðsátaka í
Kongó. Að þessu sinni
mun allt fjármagn sem
safnast renna til að
sameina þessar fjöl-
skyldur. Í Kongó er um
1,3 milljónir manns á
flótta innan eigin
landamæra eftir borg-
arastyrjöld sem geisaði
1998-2003, og átök sem
enn eiga sér stað í
norðurhluta landsins.
Þúsundir barna hafa
orðið viðskila við fjöl-
skyldur sínar í þessum
átökum. Á síðasta ári
voru hátt í 500 börn
sameinuð fjölskyldum
sínum fyrir tilstuðlan
Rauða krossins og það
sem af er þessu ári
hafa um 200 börn fund-
ið ættingja sína og ástvini í gegnum
leitarþjónustuverkefni Rauða
krossins í Kongó.
Við hvetjum Íslendinga til að
taka vel á móti sjálfboðaliðum og
leggja Rauða krossinum lið.
Tökum á og sam-
einum fjölskyldur
Anna Stefánsdóttir
óskar eftir fram-
lagi Íslendinga í
landssöfnunina
Göngum til góðs
Anna Stefánsdóttir
»Rauði kross-
inn leitar til
allra lands-
manna að taka
þátt í Göngum
til góðs á laug-
ardag með því
að ganga með
bauk í hús eða
með því að gefa.
Höfundur er formaður
Rauða kross Íslands
JÓHANNES Kári
Kristinsson, einn eig-
enda læknastöðv-
arinnar Sjónlags, skrif-
aði mér opið bréf í
Morgunblaðið. Jóhann-
es er ekki bara eigandi
fyrirtækisins, hann er
einnig starfsmaður og
sinnir augnlækningum
enda titlar hann sig augnlækni undir
greininni.
Vandinn í samræðum við menn á
borð við Jóhannes Kára er að erfitt
getur verið að greina hvort maður á í
orðræðu við lækni eða bisnissmann á
hvítum sloppi; þar í ofanálag með
pólitíska stefnuskrá.
Jóhannes á sjálfur í slíkum vanda
ella hefðu skírskotanir til Stalíns
heitins varla dúkkað upp í grein um
augnlækningar nútímans.
Gagnrýni mín á markaðsvæðingu
breska heilbrigðiskerfisins er af-
greidd á þessa lund: Þú (þ.e. ég)
„gleymir að nefna að aukinn einka-
rekstur á NHS kerfinu í Bretlandi
er runninn undan rifjum þíns eigin
systurflokks í Bretlandi, Verka-
mannaflokksins, undir stjórn Tony
Blair.“
Af þessu tilefni vil ég segja að mig
gildir einu hvað stjórnmálaflokkur
heitir, aðeins hitt hvernig hann
framkvæmir.
Á kostnað skattborgara
Nýlega breyttu hægrimenn í
stjórnmálum um kúrs varðandi fjár-
mögnun heilbrigðisþjónustunnar. Í
stað þess að leggja áherslu á aukin
notendagjöld, var nú sagt að heil-
brigðisþjónustuna ætti að fjármagna
með sköttum. (Að vísu hafa efndir
ekki fylgt orðum því bein gjaldtaka
hefur aukist!) Á þessu er hamrað og
sagt að deilan snúist ekki um einka-
væðingu heldur einkarekstur. Undir
þetta tekur Jóhannes Kári; skilur
ekkert í gagnrýninni því skattborg-
arinn borgi brúsann, af hverju ættu
sjúklingar eiginlega að hafa áhyggj-
ur?
Jóhannes Kári er ekki einn um
þessi sjónarmið. Hvaða fyrirtæki
skyldi fúlsa við því að hafa allt sitt á
þurru með greiðslum
úr ríkissjóði! Ég er
ekki andvígur því að
einkaaðilar reki spítala
og læknastofur. En
þegar þeir ætlast til
þess að við skattgreið-
endur borgum rekst-
urinn þá mega þeir vita
að við viljum hafa á
honum skoðun, hvað
snertir aðgengi, gæði,
kostnað og kjör og rétt-
indi starfsfólks ekki
bara lækna heldur líka
ræstingafólks. Hér blasa staðreynd-
irnar við. Einkareksturinn hefur
reynst dýrari, réttindi starfsfólks
hafa iðulega verið rýrð og reynslan
erlendis sýnir að einkarekstrinum
fylgir félagsleg mismunun.
Stutt í einkaspítalann
Ég er því ekki andvígur að til-
teknar aðgerðir séu framkvæmdar
„útí bæ“ á einkastofum. Þegar hins
vegar einkareknu stofurnar fara að
slá sig saman þá er stutt yfir í einka-
rekinn spítala. Þegar tilteknar bækl-
unaraðgerðir, svo dæmi sé tekið,
verða síðan boðnar út þá er líklegt
að þær hafni einmitt hjá hinum
einkarekna spítala. Ríkisspítalinn á
þá erfiðara um vik því hans bækl-
unardeild situr uppi með erfiðari við-
fangsefni og meiri kostnað. Er slíkt
hagkvæmt fyrir almannaþjón-
ustuna? Kannski í fyrstu. Síðan
kemur einokunin. Það gerðist til
dæmis með tæknifrjóvgunina. Hún
var sett út fyrir „hina dýru spít-
alaveggi“ svo orðalag Jóhannesar
Kára sé notað, og hafnaði í einokandi
höndum á þessu sviði. Síðan hefur
fyrirtækið sett nýjar álögur á þá
sem leita eftir þjónustu. Í krafti ein-
okunar er skattlagningavaldið komið
í þeirra hendur, nema nú er um að
ræða einstaklingsbundinn sjúklinga-
skatt.
Óverðskuldaðar þakkir
Í sumum tilvikum hefur fjármagn
til tiltekinna þátta verið aukið með
því skilyrði að þeir yrðu útvistaðir.
Dæmi um þetta eru augnsteina-
aðgerðirnar sem Jóhannes Kári
starfar við. Landspítalinn fékk ekki
það fjármagn sem Jóhannes Kári og
félagar hjá Sjónlagi fengu aðgang
að. Þeir þakka hins vegar sjálfum
sér og einkavæðingunni aukin afköst
en ekki fjármagninu sem streymir til
þeirra úr vösum okkar skattgreið-
enda!
Þá verður Jóhannes Kári að horf-
ast í augu við að útboðsstefnan hefur
ekki leitt til þess að ódýrustu val-
kostirnir hafi verið teknir. Þvert á
móti hefur tilkostnaðurinn iðulega
aukist. Hvers vegna? Samkvæmt
Ríkisendurskoðun er ástæðan sú að
fjárfestar þurfi sinn arð. Við höfum
mörg dæmi þess að einkarekstri
fylgi aukinn tilkostnaður og síðan fá-
keppni eða einokun sem vinnur gegn
mun eftirsóknarverðari blöndu af
fjölbreytni og hagkvæmni.
Jóhannes Kári vill þakka einka-
rekstri framfarir í augnaðgerðum
sem öðru: „Svokallaðar auga-
steinsaðgerðir kröfðust þriggja daga
innlagnar á árunum í kringum 1990.
Aðgerðirnar sjálfar tóku uppundir
klukkutíma og voru afar vandasam-
ar. Nú tekur aðgerðin aðeins tíu
mínútur og sjúklingur getur farið
heim strax að henni lokinni.“ Hver
skyldi nú vera ástæðan fyrir þessum
framförum? Ætli það séu ekki
tækniframfarir fyrst og fremst?
Fjölbreytni í stað fákeppni
Jafnvel þótt ýmsar aðgerðir geti
átt heima utan veggja sjúkrahúsa er
engu að síður nauðsynlegt að kalla
hlutina réttum nöfnum. Stytting á
listum sem þeir Sjónlagsmenn státa
af er vegna þess að þeir fengu fjár-
magn sem Landspítalanum var
meinað um. Hitt er líka staðreynd að
með tilkomu einkarekinna sjúkra-
húsa, sem rekin eru í arðsemisskyni,
erum við ekki að stefna inn í hag-
kvæmara, skilvirkara og fjölbreytt-
ara umhverfi heldur einsleitara fá-
keppnisumhverfi sem reynslan
kennir að leiki skattborgarann grátt
og sé ávísun á mismunun og mis-
rétti.
Bisnessmenn á hvítum sloppum
Ögmundur Jón-
asson svarar grein
Jóhannesar Kára
Kristjánssonar
»Hvaða fyrirtæki
skyldi fúlsa við því
að hafa allt sitt á þurru
með greiðslum úr rík-
issjóði!
Ögmundur Jónasson
Höfundur er alþingismaður
og formaður BSRB.
UNDANFARIN ár
hafa ákvarðanir
stjórnar landsins ver-
ið meira og minna
teknar til handa fá-
mennum f(j)ársjúkum
mönnum en ekki með
hagsmuni okkar al-
mennings í huga. Ég
hef oft og lengi velt því fyrir mér,
hvort það sem að er á Íslandi, sé
að stjórnvöld í landinu séu alger-
lega óttalaus gagnvart almenningi.
Að stjórnin sem hefur verið við
völd undanfarin ár beri ekki snefil
af virðingu fyrir kjósendum sínum.
Allt bendir til þess að svo sé því
allar vaxta- og fjárhagsákvarðanir,
sem teknar hafa verið, hafa orðið
til þess að bankarnir græða meira
og stjórnendur þeirra maka krók-
inn. Allt sem gert hefur verið hef-
ur orðið til þess að farið er dýpra í
vasa almennings.
Haldið þið, gott fólk, að millj-
arðurinn sem Bjarni Ármannsson,
Glitnisforkólfur til margra ára,
flutti með sér til Noregs, hafi vax-
ið á trjánum eða innan um rótar-
grænmetið, úti í garði hjá honum?
Nei það er ekki svo, við erum að
borga hann í formi okurvaxta og
verðtryggingar. Haldið þið að
gengishagnaðurinn sem menn eru
að stinga í vasana
þessa dagana komi úr
morgunkornspakk-
anum á sliguðu mat-
borði bankanna og
þeirra sem leika sér
að því að taka skort-
stöðu í krónuræflinum
okkar? Nei, kæru
landar, við erum að
borga hann með him-
inháum afborgunum
af erlendu lánunum
okkar.
Á þessum einka-
vinastuðningi stjórnvalda þarf að
verða breyting og það strax. Öll sú
heilaþvottastarfsemi sem átt hefur
sér stað undanfarin ár, að mark-
aðurinn verði að fá að ráða geng-
inu, Davíð verði að ráða vöxtunum
og verðbólga og verðtrygging sé
einhvert óviðráðanlegt skrímsli
sem enginn hefur stjórn á, verður
að hætta, núna. Við verðum að
hætta að hlusta á þessa þvælu,
vegna þess að annars förum við öll
á hausinn og herrarnir trítla með
sjóðina, sem þeir eru búnir og eiga
eftir að stela af okkur, til Noregs
á eftir Bjarna. Við verðum að
segja „hingað en ekki lengra“.
Ég er sannfærður um að eina
sem þessar skepnur skilja er að
við hættum að borga af lánunum
okkar. Öll með tölu. Hvert eitt og
einasta okkar. Núna. Við verðum
að draga stjórnvöld að samninga-
borðinu þar sem hlustað verður á
okkar kröfur vegna þess að þegar
innkoman á Íslandi stoppar þá
hlýtur þeim að bregða. Krafan er,
niður með vextina, núna, og ekkert
væl meira um að það sé ekki hægt,
þessir háu vextir hafa hvort sem
er engin áhrif á verðbólguna.
Verðbólgan á Íslandi er eingöngu
gengisfallinu að kenna. Og geng-
isfallið stórkaupum bankanna á er-
lendri mynt að kenna. Krafan er:
burt með verðtrygginguna sem
ekkert er nema faldir aukavextir
handa bönkunum sem fjármagna
sig erlendis og borga þar sjálfir
enga verðtryggingu. Krafan er:
binding krónunnar við annan
sterkari gjaldmiðil, svo við hætt-
um að blæða fyrir gengishagnað
samviskulausra gróðafíkla. Hvergi
annars staðar í heiminum, við jafn
góðar aðstæður og við búum við,
fara stjórnvöld eins illa með kjós-
endur sína, fólkið sitt, í einhverju
barnalegu gróða- og valdatafli, og
komast upp með það. Hættum að
borga, núna!
Hættum að borga, núna!
Magnús Vignir
Árnason hvetur al-
menning til að mót-
mæla efnahags-
málum
»Hvergi annars stað-
ar, við jafn góðar að-
stæður og við búum við,
fara stjórnvöld eins illa
með kjósendur sína, í
einhverju barnalegu
gróða- og valdatafli.
Magnús Vignir Árnason
Höfundur er bifreiðasali.