Skinfaxi - 01.11.1963, Blaðsíða 28

liafði verið málað rauðspræklótt, og Wek-
werth þótti það afskræmislega ljótt. Það
sást ekki nema á þeirri einu æfingu; í stað-
inn var komið með ljóst tágaborð. Það
skýrðist betur síðar hvers vegna liturinn
á borðinu gerði Wekwerth svona gramt í
geði. Einn daginn var margvíslega rauðum
dulum nælt á fortjaldið í æfingahléinu, og
Helene Weigel tók þátt í því ásamt öðrum
að velja lit á rauða fánann. Þá barst í tai
að ieiikstjórarnir höfðu þegar í byrjun
ákveðið að litur fánans skyldi vera eini
rauði liturinn í leikritinu.
Helene Weigel, sem var viðstödd flestar
æfingar á „Dögum Kommúnunnar“, skaut
oft inní uppörvandi athugasemdum. „Er
nauðsynlegt að hafa borðbúnað?" gall við í
henni, þegar þjónninn, sem ber hænuna
fyrir holduga herramanninn í fyrstu mynd,
missti hnífapörin á gólfið. ... Á næstu
æfingu át Mme Cabet, sem hreppir máls-
verð holduga herramannsins, hænulærið
með berum fingrunum, á meðan skothríðin
magnast útí borginni.
Æft var fjórar stundir á dag, frá 10 til
2. Á hverjum degi voru teknir fyrir
ákveðnir kaflar úr leikritinu, einn eða
fleiri, hvert smáatriði þeirra endurtekið og
vandlega skoðað; leikararnir voru látnir
klifa á setningunum ef þurfa þótti og gera
sömu hreyfinguna aftur og aftur. Hvorki
Wekwerth né Engel, sem tók til við að æfa
„Schweyk í annarri heimsstyrjöldinni“
eftir frumsýningu á „Dögum Kommúnunn-
ar“, höfðu textabók fyrir framan sig, hvað
þá að þeir færu eftir ýtarlegri áætlun með
útmældum hreyfingum og fyrirfram
ákveðnum geðshræringum leikaranna!
Vissulega þekktu þeir leikritið eins og fing-
urna á sér, og höfðu gert sér um það
ákveðna hugmynd, en þá hugmynd létu
þeir vera glompótta af ásettu ráði. Hér er
það reynslan, sem sker úr um gildi hug-
myndanna. Því sem ekki stenzt próf henn-
ar er burt kastað. Þess vegna er litlum
tíma eytt í umræður eða langar útskýring-
ar, heldur gengið beint til verks. „Af um
það bil 350 klukkustundum (á fjórða
mánuð), sem fóru í að æfa „Den Hof-
meister“,“ segir Wekwerth í bók sinni
„Leiklist í sköpum", „tóku umræður á
æfingum samanlagt 45 mínútur."
Til að geta glöggvað sig betur á sviðs-
myndinni, sem er unnin alveg sérstaklega
og krefst jafnt hæfileika málara og mynd-
höggvara, eru æfingarnar ljósmyndaðar
öðru hverju. Á nokkrum síðustu æfingum
á „Dögum Kommúnunnar" voru þrjár til
fjórar ljósmyndavélar í gangi án afláts.
Kollektífið skoðar myndirnar á fundum
sínum milli æfinga. Ef miklar breytingar
eru gerðar eru leikararnir gjarna látnir
vita um þær bréflega. Þar að auki hafði
einn aðstoðarleikstjóranna, að minnsta
kosti hjá Engel, þann starfa með höndum
að skrá einstaka þætti sviðsetningarinnar
í sérstaka bók. Fyrir kom að hann greip
fram í fyrir gamla manninum og benti hon-
um á hvernig þetta eða hitt hefði farið
fram á síðustu æfingu. Það sem var ákveð-
ið á síðustu æfingu þarf nefnilega ekki að
vera hin endanlega lausn. Alveg fram á
frumsýningu er rúm fyrir það sem betur
má fara, og meira að segja er hugsanlegt
að breytingar séu gerðar eftir frumsýn-
ingu, því leikrit Berliner Ensembles eru
æfð svo iengi sem þau eru sýnd. Á hverri
leiksýningu er leikstjóri viðstaddur og
hann ritar hjá sér misfellurnar. Þann tíma
28
SKINFAXI