Skinfaxi - 01.11.1963, Blaðsíða 4

ir þeirra, einkum latínan, ýttu móðurmál-
inu til hliðar og sköpuðu óþjóðlega „aka-
demiska" yfirstétt, embættismannastétt
og’ þá einkum prestastétt, sem var fjarlæg
almenning'i og hinum trúarlegu, sttjórn-
málalegu og félagslegu hreyfingum hans.
Öllu, er Grundtvig snertir, hefur verið
næstum fram á þenna dag haldið utan við
háskólann og sætt beinni andstöðu úr
þeirri átt, ekki sízt á langri ævi Grundt-
vigs sjálfs. Með vaxandi heimsfrægð lians
hefur þetta þó breytzt í heimspeki og trú-
arefnum. Fjöldi mikilla doktorsritgerða
hefur komiði út um hann í Danmörku,
Noregi og Svíþjóð.
f umræðum þeim, sem standa yfir um
þjóðlega menningu og kristindóm eða eins
og Svíar Vilja láta það heita: „húman-
isma“ og kristindóm, er Grundtvig höfuð-
persónan, jafn langt frá biblíulegri bók-
stafstrú og 'heittrúarstefnu. Einu sinni
sagði hann og eggjaði til umræðna og and-
mæla: Fyrst maður, svo kristinn. Kristin-
dómsskoðun sína byggði hann ekki á biblí-
unni, heldur á trúarjátningunni, sem með
þrem greinum sínum um föðurinn, soninn
og heilagan anda afmarkar greinilega
kristindóminn frá öllum öðrum trúar-
brögðum. Að því leyti er Grundtvig rétt-
trúnaðarmaður. En er hann talar um
„manninn fyrst“, ber að hafa í huga fyrr-
greind orð hans um tilraun Guðs með efni
og anda. Hin kristna sköpunartrú sikiptir
hér mestu máli. 1 sálmi segir hann: „Mað-
urinn, af moldu kominn, horfir upp til hins
háa. Þar getur sólargeislinn tekið sér bú-
stað og himingróður vaxið.“
Lýðháskólahugmynd Grundtvigs var
upphaflega án tengsla við skoðun hans á
manninum. Hann vildi láta rísa í Sórey
Jörgen Bukdahl.
stóran ríkisiýðháskóla, eiginlega eins kon-
ar háskóla („universitet") fyrir almenn-
ing, þar sem öll kennsla skyldi fara fram
á dönsku og aðalnámsgreinar móðurmál og
saga ásamt nokkrum félagslegum náms-
greinum, þar sem allir gátu verið þátttak-
endur án prófa eða annars undirbúnings
og m. a. menntast til þátttöku í stjórn-
málalífinu, sem menn áttu aðgang að með
lögum um stéttaþing. Grundtvig dreymdi
um samfellda danska menningu, gagnstætt
þeirra, er latínukunnandi úrvalslið ha-
skólamanna mótaði.
En þessar hugmyndir og draumar urðu
SKINFAX'
4