Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2005, Page 37

Náttúrufræðingurinn - 2005, Page 37
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags 5. mynd. Stærð Kolbeinseyjar á ýmsum tímum. Árið 1616, pegar Hvanndalabræður könnuðu hana, var hún 600 m á lengd. Um 1900 var lengd hennar komin niður í 300 m. Eftir pað minnkaði hún hratt; 1933 mældist hún 70 m og pegar greinarhöfundur var í eynni 1986 var hún 42 m á lengd. Kortið er byggt á nýlegum dýptarmælingum við eyna og gömlum lýsingum og mælingum. föngum. Svo virðist sem Bjarni í Hvanndölum hafi kunnað að synda en það kunnu ekki margir á hans tíð. Samkvæmt kvæðinu gerði hann tvær örvæntingarfullar tilraunir til að synda eftir bátnum en sjór var okyrr og minnstu mátti muna að hann drukknaði í bæði skiptin. Það má nærri geta um hugar- astand þeirra bræðra er þeir horfðu á bátinn reka til hafs. Þótt ýmsa björg væri að hafa í eynni í fugli og eggjum var þar lítið skjól og ekkert vatn og nánast engin von um björgun úr landi. Þeim var Ijóst að ekkert gat beðið þeirra nema dapur- legur dauði. Þeir reikuðu þögulir úr fjörunni og upp á eyna þar sem þeir hrupu tárfellandi á bæn með mikl- um kveinstöfum. Séra Jón kemst á skáldlegt flug er hann lýsir ör- væntingu bræðranna á sæbörðum klettum Kolbeinseyjar og ekki síður þegar þeir eru bænheyrðir, enda var það kraftaverki líkast sem næst gerðist. Vindurinn datt skyndilega niður og það varð blæjalogn, síðan gerði hæga golu úr gagnstæðri átt og bátinn rak upp undir eyna á ný. Þeir bræður biðu í fjörunni með öndina í nálsinum °g óttuðust að hann ntyndi þá og þegar steyta á skerjum °g brotna. Hann smaug þó fram hjá þeim og lónaði skammt undan Hndi. Þeir höfðu haft dráttarfæri rneð sér úr bátnum. Það röktu þeir niður í hring, bundu slöngvustein í annan endann og tókst að kasta honum út í bátiim. Hann lenti ofan í skutnum og festist undir stafnlokinu þegar þeir drógu að sér kaðalinn. Þanrug gátu þeir togað bátinn að Hndi og alla þá lífsbjörg sem í honum var. Eyjarfrónið Qaðir í bragði gengu þeir nú tryggi- 'ega frá landfestum og hófu síðan þær athuganir sem voru aðalerindi ferðarinnar. Könnuninni er lýst í vísum 52-54. Séra Jón hefði mátt Hvelja lengur við þann þátt og liafa meira hóf á guðsorðinu í staðinn. Þó kemur hann furðu miklu til skila í þessum þremur erindum, en þau hljóða svo: Eyjarfrónið fyrst þeir kanna að faðmamáli og stikuðum vað, fjögurhundruð full það sanna fyndi að lengd, þeir sögðu það, hæð og breidd að gátum granna glögt sextíu í annan stað. Flest sér þar um foldu kynna, fimmslags grjót um bjargið breitt, langvíumar veiða og vinna vænan geirfugl höndla greitt, eggjamagran fýlung finna, fást því ekki við hann neitt. Allt þeir þetta eyláð greina uppvaxið með hóla og gjár, gátu að líta um grjót og steina grastó engin milli stár; mörgu hlýt eg loks að leyna, - ljóði þeir, sem gengur skár. Fyrsta vísan greinir frá mæling- um þeirra bræðra á stærð eyjarinnar. Ef hún er tekin bókstaflega mældu þeir lengdina með kvörðuðum kaðli en hæð og breidd var áætluð. Lengdin var 400 faðmar en breidd og hæð 60 faðmar. Samkvæmt ham- borgaralin, sem faðmamir eru lík- lega miðaðir við, hefur eyjan verið 690 m löng, 100 m breið og 100 m há. Þessi hæð er ótrúleg og vafalítið ofmetin. Kolbeinsey hefur verið 6-7 hektarar að flatarmáli á þessum tíma. í dag er hún innan við 0,1 hektara og minnkar hratt (5. mynd). (Ef miðað er við stórt hundrað hefur eyjan verið 720 m að lengd.) f næstu vísu segir að þeir hafi séð fimm tegundir bergs í eynni. Því miður er þeim ekki nánar lýst svo I íslensku hefur bátur fleiri heiti og kenningar en flestir aðrir hlutir. í Kolbeinseyjarvísum eru 18 slík heiti: bátur skip hafskip sjóskip byrðingur skábyrðingur sigludýr bámhestur flæðar hestur sjávar hestur Ránar jór öldujór strengja bjöm báru hind flæðarhaukur flæðardýr stafndælingur dæluhrafn 35

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.