Náttúrufræðingurinn - 2005, Qupperneq 49

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Karl Gunnarsson
„Taraskógvirnir
ERU EINASTU SKÓGVIR
í Föroyum"
Titill greinarinnar er fenginn úr riti Færeyingsins Rasmusar Rasmussen um
grasafræði sem kom út árið 19101 og vísar til mikillar grósku þörunga á
botni sjávar við Færeyjar. Þó að mikilvægustu auðlindir sjávar við Færeyjar
hafi alltaf verið fiskur, fugl og hvalur hafa þörungar einnig verið
Færeyingum mikilvægir og voru nýttir í nokkrum mæli á eyjunum fyrr á
öldum.
Arið 1987 hófust umfangs-
miklar rannsóknir á botn-
dýralífi í kringum Færeyjar
og gengu þær undir nafninu
„BIOFAR".2 Upphaflegt markmið
rannsóknanna var að skrásetja allar
tegundir botndýra sem lifðu við
Færeyjar. Til að byrja með beindust
þær aðallega að dýralífi úti á land-
grunni og í djúpum í kring. Árið
1994 var rannsóknunum á land-
grunninu og djúpunum að mestu
lokið og var þá hafist handa við
rannsóknir á þörungum og botn-
dýrum á grunnsævi og í fjörum um-
hverfis eyjarnar.3,4 Samhliða teg-
undagreiningum voru eirtnig gerðar
athuganir á lífverusamfélögum á
grunnsævi5 og áhrifum brimasemi á
fjörulífverur.6 í þessari grein er
fjallað um þörunga við Færeyjar og
byggt á niðurstöðum BIOFAR-
rannsóknanna, sem höfundur tók
þátt í, sem og niðurstöðum eldri
rannsókna. Einnig fylgir stutt um-
fjöllun um þörunganytjar í Fær-
eyjum.
Fyrri rannsóknir
A ÞÖRUNGUM
Elstu heimildir um þörungaflóru
Færeyja eru frá 1800.7 Dani að nafni
Landt, sem var prestur í Færeyjum í
lok 18. aldar, skrifaði lýsingu á
mannlífi og náttúru eyjartna, þar
sem hann meðal annars lýsir
stuttlega þörungaflóru Færeyja. Um
svipað leyti urðu ferðir danskra
náttúrufræðinga til Færeyja tíðar.
Margir þeirra söfnuðu þörungunt í
rannsóknaferðum sínum þó að
rannsóknir þeirra beindust fyrst og
fremst að öðrum viðfangsefnum.
Mikið af þörungunum hafnaði á
Grasasafninu í Kaupmannahöfn.
Árið 1819 gaf Danirtn Lyngbye út
viðamikið rit um þörunga Dan-
merkur, „Tentamen hydrophyto-
logiae danicae".81 því riti var einnig
fjallað um þörunga við Færeyjar, að
miklu leyti byggt á eintökum í
grasasafninu, en einnig safnaði
Lyngbye sjálfur nokkru af þörung-
um í Færeyjum.
Það var svo í lok 19. aldar að fyrst
voru gerðar skipulegar rannsóknir á
sjóþörungum í Færeyjum. Þær
hófust með ferðum Svíans Simmons
til Færeyja árið 1895. Simmons9 birti
samantekt um þörungagróður Fær-
eyja þar sem hann gat 125 tegunda
og lýsti fjörugróðri í eyjunum. Um
svipað leyti og Simmons gerði sínar
athuganir var Daninn Borgesen að
undirbúa rannsóknir á botnþör-
ungum í Færeyjum sem áttu eftir að
standa í um áratug. Borgesen fór
margar rannsóknaferðir til Færeyja
vor og sumur á árunum 1895 til
1902. Einnig fékk Borgesen til raim-
sókna þörunga sem íslenski þör-
ungafræðingurinn Helgi Jónsson
safnaði í Færeyjum að vetrarlagi árið
1897. I Grasasafnið í Kaupmanna-
höfn hafði á þessum tíma safnast
allmikið af þörungum frá Færeyjum
sem Borgesen rannsakaði einnig.
Hann birti síðan grein um þær
tegundir sem fundist höfðu í Fær-
eyjum og voru 216 talsins.10 í annarri
ritgerð gerði Borgesen ítarlega grein
fyrir gróðursamfélögum í fjörum og
á grunnsævi við Færeyjar.11
Eftir að Borgesen birti sínar
mðurstöður í byrjun 20. aldar varð
langt hlé á rannsóknum á botn-
þörungum í Færeyjum. Sumarið
1980 var loks farið aftur til rann-
Náttúrufræðingurinn 73 (1-2), bls. 47-57, 2005
47