Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2000, Síða 11

Náttúrufræðingurinn - 2000, Síða 11
4. mynd. Glómosi: a. greinótt eintak, b. blað og c. frumur f efri hluta blaðs með nokkrum frumuþráðumfrá smávöxnumfrumum. - Hookeria lucenv: a. sparsely branched specimen, b. leafand c. cells in the upperpart ofstem leafwith uniceriate filamentsproducedfrom small cells. Teikning/drawings A.H.B. stöngli í tvær áttir og virðast sprotar því flatir. Blöð eru fremur þéttstæð, flöt, oftast ósamhverf, breiðegglaga og allstór, eða um 3x5 mm; þau eru snubbótt, heilrend og alveg riflaus. Frumur í blöðum eru hálfgagnsæjar og svo stórar að þær sjást við litla stækkun (10- falda). I blaðmiðju eru þær óreglulega sex- hyrndar eða tígullaga, 60-100 pm á breidd, en lengdin er um tvöföld til þreföld á við breiddina; neðarlega í blaði eru frumur lítið eitt lengri en örlítið ntjórri með jöðrum. Veggir frumna eru heilir og fremur þunnir. Á stöku stað eru smærri frumuhópar inni á milli, einkum framarlega í blöðum. Ut úr frumum þessurn vaxa oft einfaldir, grænir frumuþræðir, sem kunna að losna frá og verða að nýjum plöntum. Plöntur eru tvíkynja en egg- og frjóhirslur eru aðskildar. Tveirgróhirslustilkar, um 2 cm á lengd, voru á þeim eintökum sem var safnað en engar gróhirslur. Sennilegt er að gróhirslur þroskist ekki fyrr en síðla hausts eða í vetrarbyrjun. Mosategund þessi er fremur auðþekkt og mjög ósennilegt að menn villist á henni og einhverri annarri. í þurrki verða blöðin hvítleit og skínandi. Tegundinni hefur því verið valið nafnið glómosi, sbr. no. glókollur og so. glóa, blika, tindra, lýsa- með hliðsjón af viðurnafninu lucens, ljómandi, ljós. Glómosi heyrir til stórri ætt, glómosaætt (Hookeriaceae), en flestar aðrar tegundir innan hennar lifa í hitabeltinu. Hann vex einkurn þar sem úrkoma er rnikil og vetur mildir, eða í hafrænu loftslagi. Aðal- útbreiðslan er í Vestur-Evrópu og Norður- Ameríku vestanverðri. Þá vex tegundin í Makaronesíu, en það eru eyjaklasar undan vesturströnd Afríku, og í Túnis, en einnig á stöku stað í Norðaustur-Tyrklandi og Vestur-Kákasus og á allnokkru svæði í Karpatafjöllum. Annars staðar á Norður- löndum er tegundin algengust í suðvestur- hluta Noregs, hún er víða í Færeyjum, vex á einum 30 stöðum í vestanverðri Svíþjóð en ekki nema á tveimur stöðum í Danmörku (5. mynd;Bohlin, A. o.fl. 1977, Jannert, B. 1996, Jensen, C. 1901,Lawton 1971, Potier de la Varde 1949). ■ VAXTARSTAÐUR OG VAXTARSKILYRÐI Búsvæði glómosa á Norðurlöndum eru um margt lík. í Noregi vex hann tíðast þar sem einhver rekja er, í gjóturn, neðst við kletta, á 73

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.