Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 33

í seinni hluta desember (sjá 3. mynd).
Vera má, að þessi dreifing og árstíða-
bundna afmörkun á fengitímanum sé
mótuö af náttúruvali innan íslenska
fjárkynsins síðan um landnám, en áður í
norrænu fé um aldir, og því arfbundin
að verulegu leyti. Þannig má leiða að
því getum, að lömb fædd á tímabilinu
frá hausti og yfir vetrarmánuðina við
náttúrleg skilyrði (útigangur) hér á
landi og í öðrum norðlægum löndum,
hafi vart átt lífs von vegna kulda, vos-
búðar og næringarskorts. Þess munu
jafnvel dæmi, að bændur hafi lógað
strax lömbum, sem fæddust á óvenju-
legum árstíma, t. d. snemma hausts eða
síðla vetrar. Aftur á móti má ætla, að
lömb fædd í gróandanum og allt fram
yfir sumarlok, þ. e. a. s. getin á tímabil-
inu frá seinni hluta nóvember og fram í
maí, hafi haft lífvænleg uppvaxtarskil-
yrði og þau því valist sjálfkrafa, að
mestu leyti, til viðhalds stofninum. Hér
er þó aðeins um tilgátur að ræða, settar
fram í ljósi þeirra niðurstaðna, sem
greint hefur verið frá. Frekari rannsókna
er þörf, sem m. a. fælu í sér samanburö
við kynstarfsemi annarra dýrategunda í
landinu með árstíðabundinn fengitíma.
Hvað annað búfé varðar virðist nær-
tækast að kanna kynstarfsemi hrossa
með hliðsjón af framangreindri tilgátu
um áhrif náttúruúrvals á mótun hins
eðlislæga fengitima.
ÞAKKARORÐ
Höfundur þakkar Vísindasjóði Is-
lands þann styrk, sem hann hlaut sum-
arið 1978, vegna hluta framangreindra
rannsókna.
HEIMILDIR
Aðalsteinsson, Stefán. 1975. Depressed fertility
in Icelandic sheep caused by a single
colour gene. Ann. Génét. Sél. anim. 7 (4),
445—447.
— 1979. Frequency of colour genes in Ice-
landic sheep. Fjölrit erindis flutt i Erfða-
fræðideild ráðstefnu Búfjárræktarsam-
bands Evrópu (EAAP) í Harrogate,
Englandi, 23. — 26. júli 1979.
Dýrmundsson, Ölafur R. 1972. Studies on the
attainment of puberty and reproductive
performance in Clun Forest ewe and ram
lambs. Doktorsrit (Ph.D.), University of
Wales (Aberystwyth) U.K., 314 bls.
— 1973a. Puberty and early reproductive
performance in sheep. 1. Ewe lambs.
Anim. Breed. Abstr. 41 (6), 273 — 289.
— 1973b. Puberty and early reproductive
períormance in sheep. II. Ram lambs.
Anim. Breed. Abstr. 41 (9), 419—430.
— 1976. Breeding frorn ewe lambs — a
common practice in Iceland. Rann-
sóknast. Neðri-As, Hveragerði. Skýrsla
nr. 24, 12bls.
— 1977. Synchronization of oestrus in Ice-
land ewes with special reference to
fixed-time artificial insemination. Acta
Agric. scand. 27 (3), 250—252.
— 1978a. Studies on thc breeding season of
Icelandic ewes and ewe lambs. J. agric.
Sci., Camb: 90, 275—281.
- 1978b. A note on sexual development of
Icelandic rams. Anim. Prod. 26 (3),
335—338.
— og Sveinn Hallgrímsson. 1978. Reproduc-
tive efficiency of Iceland sheep. Livest.
Prod. Sci. 5,231 — 234.
Hafez, E. S. E. 1952. Studies on the breeding
season and reproduction of the ewe. J.
agric. Sci., Camb. 42, 189—265.
Hammond, J. Jr. 1944. On thc breeding season
in the sheep. J. agric. Sci., Camb 34,
97-105.
Hjarlarson, Aðalsteinn. 1973. Móhyrna.
Sunnudagsblaö Tímans 12. árg., 16. tbl.,
28. apríl 1973, 370—371.
Lees, J. L. 1971. Some aspects of reproduc-
tive efficiency in sheep. Vet. Rec. 88 (4),
86-95.
287