Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 60

einfrumungi árjarðar til margbrotinna
fjölfrumunga vorra tíma verði skýrð
með skírskotun til stökkbreytinga, nátt-
úruvals og annarra þekktra þróunar-
afla. Flestir líffræðingar eru hins vegar
sannfærðir urn að skýringar þróunar-
fræðinnar séu í meginatriðum réttar. En
þvi fer vissulega fjarri að öll kurl séu
komin til grafar. Þekking manna á þró-
unaröflunum er enn mjög ófullkomin.
Þetta stafar að nokkru Ieyti af því að sá
tími sem við höfum til athugunar á
þeim er einungis örlítiö brot af þró-
unarsögu lifsins á jörðinni. Auk þess
hafa menn ekki ennþá haft tök á að
kanna nema að mjög litlu leyti þær
heimildir um þróunarsögu og þróunar-
öfl sem erfðaefni tegundanna hlýtur að
búa yfir. Á þessu sviði má vænta mikilla
framfara á næstunni. Líklegt er að æ
fleiri af spurningum þróunarfræðinnar
muni er fram líða stundir verða svarað
með tilvísun til sameindahegðunar.
Allar rannsóknir á fyrirbærum lífs
verða að taka mið af hinni langvarandi
þróun sem lífverurnar eiga sér að baki;
að sérhvert efnaferli, byggingaraðferð
og byggingarvirki lífveru hefur verið
margreynt og margendurbætt fyrir
sleitulaust starf þróunaraflanna í
milljónir, hundruð milljóna eða millj-
arða ára.
LOKAORÐ
Þegar við virðum fyrir okkur geril-
frumur sem búa við hagstæð lífsskilyrði
sjáum við að þær vaxa og skipta sér án
afláts meðan næring endist. Það er eins
og gerilfruman eigi sér einungis eitt
markmið. Það er að fjölga sér, að verða
að tveimur frumum. Ekki fer á milli
mála að þessi lifstefna gerilfrumunnar
er mótuð af þeim boðum sem erfðaefni
hennar býr yfir. Líkt er því farið með
aðrar lifverur. Allar þroskast þær, starfa
og auka kyn sitt samkvæmt boöum
erfðaefnis síns. Þessi boð eru fengin i arf
frá fyrri kynslóðum og hafa verið í stöð-
ugri mótun allt frá því að líf kviknaði
fyrst á jörðinni.
Sameindaerfðafræðin, sem er fræði-
grein á mörkum lifefnafræði og hreinn-
ar erfðafræði, fjallar um eðli og túlkun
þessara boða. Rannsóknir sem með
fullum rétti verða taldar til þessarar
greinar hafa aðeins verið stundaðar í um
fjörutíu ár. Þær hafa samt þegar veitt
mönnum mikla innsýn i efnislega
undirstöðu erfða og frumustarfs. Þær
hafa skýrt eðli erfðaefnisins, hvernig það
er eftirmyndað af mikilli nákvæmni,
hvernig það stýrir frumustarfi með
boðum sínum um gerð hvítusameinda,
hvernig stjórna má starfsemi þess,
hvernig það tekur tilviljunarkenndum
breytingum og hvernig slíkar breyt-
ingar, stökkbreytingar, hafa áhrif á gerð
og starf lífvera. Athyglisvert er að þessar
uppgötvanir hafa rennt nýjum stoðunr
undir meginkenningu líffræðinnar,
þróunarkenninguna.
I þessari kynningargrein hef ég Ieitast
við að vekja athygli á nokkrum meiri
háttar uppgötvunum á sviði sameinda-
erfðafræðinnar og skyldra rannsóknar-
greina. Enda þótt víða hafi verið komið
við í frásögninni er samt margt ósagt en
annað staðhæft án rökstuðnings. En
þeir sem áhuga hafa á að kynna sér þessi
fræði betur geta væntanlega haft nokk-
urt gagn af heimildaskránni sem fylgir
greininni.
HEIMILDIR
Um líffrœdisögu:
Glass, B., 0. Temkin & W.L. Strauss, Jr. 1959.
Forerunners of Darwin: 1745—1859.
The Johns Hopkins Press, Baltimore,
Md.
Jacob, F. 1970. La logique du vivant: une
histoire de l’hérédité. Editions Galli-
mard, Paris. Þýðing á ensku: The Logic
of Life. Pantheon Books, New York 1973.
314