Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 25

1. mynd. Ófrjór leitarhrútur með litar-
búnað. (Ljósm. Helgi Gunnarsson). —
Vasectomized ram with a raddle harness.
bréflega. Heimildirnar eru frá um 80
búum í nær öllum sýslum landsins og
greina frá á 3. hundrað óvenjulegum
burðum áa á ýmsum aldri, einkum frá
árunum 1955—1979.
NIÐURSTÖÐUR
1. Kynþroski gimbra og upþhaf
fengitíma áa
Samkvæmt niðurstöðum rannsókn-
anna má ætla, að flestar gimbrar fædd-
ar á venjulegum sauðburðartíma, nái
kynþroska um 7 mánaða aldur þannig
að unnt sé að hleypa til þeirra. Þó er
kynþroskaaldurinn nokkuð mismun-
andi. Upplýsingar frá bændum sýna, að
stöku sinnum bera vorfæddar gimbrar
fyrirmálslömbum, þó yfirleitt ekki fyrr
en í síðustu viku mars, sem bendir til
þess, að þær hafi náð kynþroska um
5'/2—6 mánaða gamlar. Mikill munur er
á þunga við kynþroska, allt frá 23—50
kg í athugunum á Hvanneyri. Þær fáu
gimbrar, sem ekki urðu kynþroska
lambsveturinn í þessum athugunum,
voru flestar fremur rýrar og tiltölulega
síðbornar, enda má að jafnaði gera ráð
fyrir því, að kynþroskinn sé allmikið
tengdur vænleika gimbranna. Þess eru
örfá dæmi að sumrungar eða haust-
fæddar gintbrar hafi náð kynþroska og
fest fang um eða upp úr áramótum, að-
eins um 4 mánaða gamlar, en slíkt virð-
ist mjög sjaldgæft.
Hinn eðlislægi fengitími (fyrsta
beiðsli) hefst nokkru seinna hjá gimbr-
um en ám. Þannig var meðaltaliö 8.
desember (12. nóv. — 6. jan.) hjá ám, en
12. desember (18. nóv.—11. jan.) hjá
gimbrum, og var munur á milli ein-
staklinga allmikill. Ætla má, að ær hér á
landi byrji ekki að jafnaði að beiða fyrr
en í seinni hluta nóvember nema í stöku
tilvikum, svo sem fram kemur síðar i
ritgerðinni. Meðal ánna (2—9 vetra)
virtust ekki ákveðin tengsl á milli aldurs
og vænleika annars vegar og upphafs
fengitíma hins vegar. Samt sem áður er
ekki loku fyrir það skotið, að vænleiki
geti haft áhrif á upphaf fengitíma hjá
ám, t. d. að ær sem leggja mikið af og
verða rýrar á haustin byrji að beiða
heldur seinna en ella.
Kannað var, hvort samhengi væri á
milli fyrsta beiðslis áa tvö samstæð ár, þ.
279