Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 22

saman eða sprungur fara að myndast efst !
hlíðum.
Mikilvægt er að hatda skrá yfir allar at-
huganir, scm gerðar eru við mat á snjó-
flóöahættu, og þær spár, sem gerðar eru á
grundvelli þeirra. A þann hátt einan er unnt
að safna þeirri reynslu, sem er forsenda þess
að snjóflóðaspár verði stöðugt markvissari. Á
12. mynd er sýnt hvernig skrá má hinar
ýmsu athuganir á línurit. Mælt er sterklega
með þvi að gögn verði skráð á þennan hátt
þvi að þannig fæst yfirlit yfir þá veðurþætti,
sem gætu gefið visbendingu um snjóflóöa-
hættu á hinum einstöku athugunarstöðum.
Athugun hefur þegar verið gerð á veður-
þáttum þegar snjóflóðahrinur ganga yfir
heilan landshluta. I ljós hefur komið að eft-
irtalin vcðureinkenni marka yfirvofandi
hættu á þurrum snjóflóðum í heilum landshlutum:
1. Vindátt er N til NA svo dögum skiptir.
2. Vindstyrkur fer vaxandi og nær 24 — 50
hnútum (6—10 vindstig, þ. e. frá stinn-
ingskalda upp í rok).
3. Snjókoma er oftast mikil, frá 15 til 25 cm
á sólarhring.
4. Lofthiti um frostmark eða vægt frost á
veðurathugunarstöðvum.
Hætta á kraþahlaufium eða rnjög votum flóðurn
er hins vegar mikil þegar hitastig fer yfir
frostmark og talsvert rignir i mikinn snjó.
Aðdragandi nokkurra snjóflóða á íslandi
Til fróöleiks munu nú talin upp nokkur
snjóflóð, sem fallið hafa hér á landi síðustu
hundrað árin, og drepið lauslega á veður
dagana fyrir hlaupin. Fyrst mun greint frá
þurrum flóðum og síðan votum (Megin-
heimildir: Ólafur Jónsson: Skriðuföll og
snjóflóð, 1958, og Veðráttan).
Nokkur þurr flóð:
1. Snjóflóðið mikla á Seyðisfirði 18. febrúar
1885, úr Bjólfinum: Síðari hluta janúar
tók að snjóa og hlóð niður snjó í þrjár
vikur samfellt í N og NA hriðum og
nokkru frosti. Flóð tóku að falla þegar 2.
febrúar við Seyðisfjörð.
2. Snjóflóðið i Hnifsdal 18. febrúar 1910:
Þorrinn var harður og snjóasamur og i
febrúar gengu yfir stórhríðar svo vikunt
skipti og hlóð niður fádæma snjó við
Isafjarðardjúp og urðu miklar hengjur í
fjallabrúnum móti S og SA.
3. Snjóflóðin við Siglufjörð og víðar 12,—
14. april 1919. Vikuna 5.— 12. april voru
látlausar austanstórhríðar á Siglufirði og
kyngdi niður feikna snjó. Flóð féllu
einnig við Isafjörð og úr Bjólfinum við
Seyðisfjörð.
4. Snjóflóðin á ísafirði og i Hnífsdal og ná-
grenni 24. mars 1947: Talsverð snjókoma
var framan af öllum marsmánuði, en þó
sérstaklega 22.—23. mars, og var snjór þá
orðinn meiri en menn mundu.
5. Snjóflóöahrina á Vestfjörðum og Mið-
Norðurlandi í lok mars 1953: Siðla i niars
geröi mikla snjóa víða um land. En að-
faranótt 28. mars geisaði hvöss stórhríð
um Vestur-, Norður- og Austurland með
miklum fannburði. Undir morgun féll
flóð úr Kirkjubólshlið austanvert viö
botn Skutulsfjarðar. Sama dag skemmdi
snjóflóð hitaveitu Ólafsfjarðar i Skeggja-
brekkudal og skiðaskáli ísfirðinga eyði-
lagðist i flóði. Snjóburðurinn og flóðin
héldu áfram og t. d. féll flóð 2. april
skammt frá Flateyri og olli spjöllum á
kirkjugarðinum. Flóð féllu víða á Norð-
urlandi.
6. Flóð úr Bjólfinum 27. mars 1967 á svip-
uðum stað og 1885: Frá 22. mars hélst
nær óslitin norðanátt með snjókomu og
vaxandi vindi. Hinn 24. mars var NA
strekkingur og hinn 25. mars N og NA
stormur og rok.
7. Flóð viða á Vestfjörðum (Isafirði, Flat-
eyri, við Önundarfjörð) 10. nóvember
1969: Hinn 8. og 9. nóvember var við-
áttumikið lægðarsvæði milli Islands og
Noregs. Vindur var N og NA um allt
land með mikilli úrkomu frá Vestfjörð-
um til Austfjarða. Viða var stormur 9. og
10. nóvember.
8. Flóð á Vestur-, Norður- og Austurlandi
11. —14. febrúar 1974: Vikuna á undan
flóðunum var lengst af N og NA átt með
snjókomu og frá 9.—13. febrúar var
stórhrið.
276