Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 53

6. Mynd. Hinir 46 litningar
mannsfrumu (d ). Þessi fruma
er eins qg aörar frumur likam-
ans komin af okfrumunni og
hefur sömu litningatölu og
samskonar erfðaefni og hún.
Helmingur litninganna hefur
komið frá föður, helmingur frá
ntóður; litningatalan helm-
ingast við myndun kynfrumn-
anna. Myndin sýnir miðstig
(metafasa) kjarnaskiptingar.
Eftirmyndun erfðaefnisins er
lokið; hver litningur er tvö-
faldur, gerður úr tveimur litn-
ingsþráðum sem tengdir eru
saman í svonefndu þráðhafti.
A næsta stigi skiptingarinnar
klofna þráðhöfin og samstæðir
litningsþræðir færast hvor að
sinu skauti frumunnar. Að
skiptingu lokinni hefur hvor
afkvæmisfruma um sig fengið
46 litninga í sinn hlut og bera
þeir sömu erfðaboð og litning-
ar foreldrisfrumunnar og ok-
frumunnar. Byggingarefni
litninganna er erfðaefnið DKS
og ýmsar gerðir hvítusam-
einda.
DKS sameind. Ekki þarf nema um eitt
þúsund kirnispör til að ákvarða amínó-
sýruröð meðalstórrar hvitu. Erfðaefni
mannsins er því nógu ntikið að vöxtum
til að ráða amínósýruröð i milljónum
hvitutegunda. Á hinn bóginn þykjast
menn nú vita að minna en fimm
hundraðshlutar þess gegni slíku hlut-
verki. Líklegt er talið að það sem um-
fram er sé aðallega notað til ýmiss konar
stjórnunarstarfa.
Þannig býr erfðaefni okfrumunnar
yfir boðum um gerð nýrrar lífveru, nýs
einstaklings. En það er vissulega mjög
háð umhverfinu hvernig gengur að
koma jressum boðum til skila. Einstakl-
ingurinn þroskast fyrir víxlverkun
erfðaefnis og umhverfis. Gott erfðaefni
er lítils megnugt í slæntu umhverfi.
BREYTILEIKI
Afkvæmi likjast foreldrum sínum en
eru samt aldrei nákvæmlega eins og
jieir. Engar tvær lifverur eru eins, ef
undan eru skildar vissar veirur sem hafa
fastákveðinn sameindafjölda og sam-
eindaröðun. Lífverur skiptast á efnum
við umhverfi sitt og efnasamsetning
jqeirra sjálfra ákvarðast að vissu marki af
307