Náttúrufræðingurinn - 1985, Side 5

2. mynd. Staðsetningarkort. Berg frá Brunhes (síðkvarter) og gosbelti í gráum lit. -
Location map. Pleistocene rocks and the neovolcanic zone are in grey shade.
veitir upplýsingar um aldur og aldurs-
afstöðu jarðlaga. Kemur hún að miklu
gagni við tengingu jarðlaga og jarð-
sögulega túlkun.
Jarðmyndunum frá nútíma er skipt í
fimm undirflokka. Þar af eru þrír
flokkar hrauna. Byggist flokkunin
bæði á útliti og efnasamsetningu og er
nánar lýst hér á eftir. Hinir flokkarnir
eru gjall og þykk laus jarðlög.
Kortlagða svæðið er í vesturjaðri
eystra gosbeltisins (2.mynd) og nær
myndunarsaga berggrunnsins yfir s. 1.
tvær milljónir ára. Á þeim tíma hafa
skipst á hlýskeið og jökulskeið. Men j-
ar jökulskeiðanna eru móberg og set-
berg (einkum jökulberg), en einnig
sjást oft merki um að dalir hafi grafist í
berggrunninn á jökulskeiðum. Dalir
þessir voru yfirleitt grunnir og smám
saman fylltust þeir flestir af hraunum,
sem runnu á hlýskeiðum. Tveir dýpstu
dalirnir eru enn viö lýöi. Annar þeirra
er Þjórsárdalur. Botn hans er þakinn
hrauni frá nútíma. í ísaldarlok var
botn Þjórsárdals líklega um 20-40 m
neðar, eða nálægt 120 m y. s. Annar
dalur álíka djúpur hefur verið austan-
vert við Búrfell, en hann er nú að
miklu leyti fylltur af Tungnár-
hraunum.
JARÐSAGA
Á 3. mynd er sýnd upphleðsla jarð-
myndana á kortlagða svæðinu á ein-
faldaðan hátt og aldursafstaða mynd-
ananna, sem eru auðkenndar með
bókstöfum á kortinu. Hér á eftir verð-
ur helstu einkennum hverrar myndun-
ar um sig lýst og byrjaö á þeirri elstu.
BS Búrfellsskógsmyndun. Mvndun-
in dregur nafn af Búrfellsskógi, sem er
99