Náttúrufræðingurinn - 1985, Qupperneq 9

6. mynd. Innsti hluti Þjórsárdals. Keilugangar sjást í bökkum Fossár. — The innermost
part of the Þjórsárdalur valley with cone sheets protruding at the banks of the Fossá river.
(Ljósm.Iphoto: Ágúst Guðmundsson júlí 1981)
Á milli Búðarháls og Fitjaskóga er
líparít útbreitt neðan til í hlíðum vest-
an Þjórsár og einnig eru kollar úr súru
bergi undir vesturhlíðum Búðarháls
(Ingibjörg Kaldal og Skúli Víkingsson
1973). Kjarnaboranir hafa leitt í Ijós,
að líparít er víða undir Sandafelli
(Björn Jónsson og fl. 1982) og er það
líklega myndað á sama tíma og líparít-
ið í Fitjaskógum og Skeljafelli.
Sunnan til í Fossöldu eru nokkur
ísúr hraunlög, sent leggjast oftin á mó-
berg, er tilheyrir Reykholtsntyndun og
dílabasalthraunlög sjást í skriðuöri
innar í dalnunt. Dílabasaltlögin skipta
móberginu í Fossöldu í tvennt. Undir
þeim er talsvert ummyndað túff nteð
keilugöngum auk súrra ganga og smá
innskota, en ofan á þeim er móberg
hiust viö ummyndun og myndar það
koll Fossöldu. ! Rauðukömbum eru
nokkur ísúr smáinnskot, sem líkjast
mjög hraunlögunum.
SM Sámsstaðamúlamyndun. I kjöl-
far jökulskeiðsins, sem gróf fyrrnefnd-
an dal við Fossárdalsmegineldstöðina
kom hlýskeið. Þá runnu stakdílótt
hraun og fylltu dalinn smám saman.
Efri hluti hraunanna er „kubbastuðl-
aður“ og ber þess vitni að ár hafi
flæmst um dalinn þegar hraunin
runnu. Einkunt er þetta áberandi í
Sámsstaðamúla. Lögin koma fram í
brúnunum ofan við Háafoss þar sem
þau hafa runniö yfir miklar setfyllur,
sent mynduðust við jaðra megineld-
stöðvarinnar. Undir hraunlögununt er
sunts staðar gróft hnullungaset, sem
líklega hefur myndast í fornum árfar-
vegum. Þetta set má sjá t. d. ofan við
hliðargöngin við Búrfellsstöð og í hlíð-
inni neðan viö aðrennslisskurð Búr-
103