Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 66

TEMPtHATURECC)- MITASTIG
1. mynd. Sýnishorn af hitamælingum sunnanmegin í Esju, í maí 1980. — Example of
temperature measurements, south facing face, Esja, May 1980.
vegna sólargeislunar leiddi til þess að
hiti fór allt að 11,5°C upp fyrir lofthita
(kl 13:00, 1980.05.08). Hinsvegar olli
kæling vegna útgeislunar því, að lág-
markshiti við bergflötinn (-8,3°C
og -8,8°C) var fyrir neðan lofthitann
(-5,6°C og -6,8°C) meðan frosttíma-
bilin tvö stóðu yfir. Þessar mælingar
sýna greinilega, að þegar réttar að-
stæður eru fyrir hendi (þ.e. heiðskír
himinn), þá er bergflatarhitinn breyti-
legri og þær breytingar stærri en loft-
hitabreytingar á sama tíma.
Kæling bergflatanna meðan á fryst-
ingu stóð var u.þ.b. tvisvar sinnum
hraðari en kæling loftsins (0,638°C/
klst., 0,765°C/klst. og 0,331°C/klst.).
Þetta undirstrikar mikilvægi hita-
stigsins umhverfis bergfletina.
í þessari athugun virtist hitastig í
sprungunum yfirleitt fylgja bergflatar-
hitanum. Þetta er sérstaklega áberandi
á fyrsta frosttímabilinu (1. mynd),
þegar sprunguhiti og bergflatarhiti
lækka samtímis niður fyrir 0°C. Kæl-
ingarhraði í sprungunni (0,513°C/klst.)
var minni en á bergfletinum, en meiri
en í loftinu. Lágmarkshitinn í sprung-
unni (-5,9°C) var enn fremur aðeins
lægri en lágmarkslofthitinn, en ekki
eins lágur og lágmarkshiti bergflatar-
ins (-8,3°C). Svipað samband hélst
næsta frosttímabil, þó ekki alveg eins
greinilegt. Bæði við upphaf og lok
þessarar lotu (kl 18:00) var sprungu-
hitinn hærri en lofthitinn, en fór þó
ekki yfir 0°C eins og bergflatarhitinn
(þó hugsanlegt sé að það hafi gerst
160