Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 96

[7] Þjóðskjalasafn íslands.
Rentukammerskjöl.
3.13 Innkomin bréf 1735—1737.
[8] Þjóðskjalasafn íslands.
(Frumrit).
Rentukammerskjöl.
3.9 Innkomin bréf 1731 — 1733.
(Afrit).
Skjalasafn stiftamtmanns I.
8. Bréfabók Gyldencrones 1728-1730
og bréfabók Ocksens 1731-1733.
[9] British Museum.
Icel. MS. Add. 11.096.
3. Dóma- og þingbók Benedikts lög-
manns Þorsteinssonar 1719—1724.
[10] Sjá nr. 9.
[11] Sjá nr. 9.
[12] Þjóðskjalasafn íslands.
Rentukammerskjöl.
3.8 Innkomin bréf 1724-1730.
[13] Sjá nr. 7.
FYLGISKJAL 1
LANDAMERKI OG ÍTÖK
Hér á eftir fer lausleg greinargerð um ítök
og eignarlönd ýmissa jarða á söndunum
fyrir botni Öxarfjarðar. Þetta er nánari
skýring eða útfærsla á landamerkjakort-
inu, sem birt er hér framar. Upplýsingar
um ítök eru úr Jarðabók Árna Magnús-
sonar og Páls Vídalíns (1712), (JÁM), Rit-
safni Þingeyinga (1959), (RÞ), og frá
bændum.
Kelduneshreppur
Austurgarður. Engjatak á jörðin á
Kelduness sandi, sem kallast Austurgarða-
flaga. (JÁM).
Krossdalur á land í svokölluðum Tung-
um austur af Flögunni. Áður fyrr voru
engjar öngvar og keypti ábúandinn engi og
beit af Keldunesi.
Keldunes átti áður fyrr mikið land á
sandinum. Á 18. og 19. öld voru tvær
jarðir byggðar út úr Kelduness landi. Nýi-
bær fyrir 1780 og Arnanes árið 1836. (RÞ).
Þess má geta að heimamenn segja Arna-
nes, en Árni Óla telur Árnanes réttara.
Ritháttur nafnsins er á reiki.
Hóll. Engi takmarkað á jörðin í Keldu-
ness landi, mjög votunnið og langt til að
sækja. (JÁM).
Tóveggur. Engjatak á kotið takmarkað
út á sandinum í Áslandi, sem kallast
Botnateigar. (JÁM).
Byrgi. Engið jarðarinnar liggur út á
sandinum, og er það engi með Byrgisseli,
sem og liggur undir jörðina, talinn helm-
ingur hennar. (JÁM). Jörðin Byrgi (Ás-
byrgi) mun hafa verið byggð út úr Ási.
Ás var kirkjustaður og höfðingjasetur.
Ber jörðin höfuð og herðar yfir allar aðrar
jarðir í Kelduhverfi. Land Áss gengur eins
og breiður fleygur út allan sandinn út í sjó.
Á Sandinum voru hjáleigurnar Þórunnar-
sel, Áshúsabakki og Byrgissel (frá Byrgi).
Lína úr Kílfarvegi suðaustur í Svartbaka-
sker skildi heimaland Áss frá hjáleigunum,
en á milli hjáleignanna var óskipt land.
Öxarfjarðarhreppur
Skógar og Ærlœkjarsel. Land jarðanna
var óskipt á fyrri öldum. Var Ærlækjarsel
þá byggt út úr Skógum sem einn þriðji af
heildinni. Hinn 19. okt. 1921 var gert
merkjabréf, þar sem heimaland Ærlækjar-
sels fékk ákveðin mörk. Suður á sandinum
er óskipt land í eigu beggja jarðanna.
Skinnastaður átti mest allt landið frá Ær-
lækjarseli austur að Brunná. Þar voru hjá-
leigurnar Ystasel, Ytrasel, Suðursel og
Akursel, var óskipt land á milli þeirra.
Nokkrar aðrar jarðir eiga land vestan
Brunnár, eins og fram kemur hér á eftir.
Klifshagi á svokallað Horn við ármót
Sandár og Brunnár. Hornið afmarkast af
dæld eða farvegi, sem gæti verið forn far-
vegur Sandár. Samkvæmt JÁM átti jörðin
eftirtalin ítök: Mánaðarverk í Skinnastaða
landi niður á sandi, það er gjörsamlega
eyðilagt fyrir mörgum árum af sandsáburði
úr Jökulsá. Annað mánaðarverk á
Núpsmýri, það engi er og eyðilagt af sandi.
Þverá á svokallað Þverárstykki (kallað
Þverárflaga í JÁM). Það er taisverð spilda
norðan við Klifshagahornið. Fyrir fáum
árum var deilt um hve stórt þetta Stykki
væri. Var sættst á að láta það afmarkast af
dragi, sem gæti verið forn farvegur.
190