Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 3

Náljúrufr. - 35. drgangur - 3. hefti - 97.—152. síða - Reykjavik, nóvembcr 1965
SI urla Friðriksson:
Fjörukál í Surtsey og fræflutningur á sjó
Við umræður um uppruna íslenzku ilórunnar, hefur meðal annars
verið reynt að gera grein fyrir hvernig lífverur bærust um úthöf milli
landa. Almennt hefur það verið álitið, að jurtir gætu borizt eftir
þremur flutningaleiðum án áhrifa mannsins, það er, flutningur
með fuglum, með loftstraumum og á hafi. (ieri ég hið síðastnefnda
atriði hér að nokkru umræðuefni.
Áður hefur þess verið getið, að hér á landi hefðu stöku sinnum
fundizt erlend fræ rekin á fjörur, svo sem mímósufræ og kókoshnetur
og bæri það eitt vitni þess, að fræ gætu borizt um langan veg með
hafstraumum (Thoroddsen 1931).
Minnzt hefur verið á, að fróðlegt væri að kanna fræreka í fjörum,
ef með því mætti sýna fram á, að hingað gætu borizt lifandi fræ að
ströndum (Friðriksson, 1962). Virtist þó vera sá hængur á þeirri rann-
sókn, að jafnan myndi reynast erfitt að leiða tvímælalaus rcik að því,
að fræ, sem fyndist þannig, helði rekið af sjó, en ekki borizt landveg
úr nærliggjandi gróðurlendi.
Seinni hluta árs 1963 fékkst Jró óvænt aðstaða til Jress háttar rann-
sókna nreð tilkomu Surtseyjar, sem var gjörsneydd öllu lífi og allt,
sem þar kynni að finnast hlaut að berast af sjó eða um vegu loftsins.
Þótti fróðlegt að fylgjast með Jrví frá upphafi, hvað kynni að finn-
ast jurtakyns á eynni og þá sérstaklega að kanna allan reka, lil Jress
að skrá, hvaða jurtahlutar bærust þar að ströndum. Hefur áður
verið skýrt frá þeim fundum (Friðriksson 1964, 1965).
Síðan hefur rekinn verið kannaður öðru hvoru bæði af mér og
öðrum og hafa fundizt á fjörum Surtseyjar fræ og jurtahlutar ým-
issa íslenzkra strandjurta, svo sem hvanna, mels, I jörukáls, hrím-