Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 55

N Á T T Ú R U F R Æ filNGURINN
145
D. R. Oliver:1)
Fyrsta skordýrið, er fannst í Surtsey
Hinn 14. nóvember 1963 hófst neðansjávargos í Norður-Atlants-
hafi, eitthvað 18 km undan íslandi. Um miðjan febrúar 1964 hafði
Surtsey, er myndazt hafði af gosinu, náð eins ferkílómetra stærð og
var orðin 174 m há (E. Pálmadóttir, 19(14). Þann 15. maí 1964 fannst
skordýr á eynni, enda Jrótt hraun streymdi enn úr gígnum. Líklega
hefur Jrað fokið eða flogið þangað frá meginlandi íslands eða Vest-
mannaeyjum. Enda Jrótt aðstæður væru ekki hentugar til fánumynd-
unar, sýnir Jretta hversu lífverur nema skjótt land, eftir að eldsum-
brotum lýkur.
Skordýrið, kvendýr af tegundinni Diamesa ursus (Kieífer), (Dip-
tera: Chironomidae) var greint sem Culex sp. (S. Friðriksson, 1964).
Dr. S. L. Tuxen hjá dýrafræðisafni Kaupmannahafnarháskóla kom
auga á að þessi greining var ekki rétt, enda korna Culiæidae ekki fyrir
á íslandi. Hann lét Jrví senda mér eintakið til athugunar.
Kvendýr af tegundinni Diamesa ursus eru með óvenjulöng stýri
(cerci) (Edwards, 1922). Eintakið frá Surtsey kemur að rnestu heim
við lýsingu Edwards, að Jní undanskildu, að fálmaraliður (ant. seg-
ment) 8 er vel aðgreindur frá 7 og er jafnlangur og liðir 5—7 saman,
ekki 4—7. Raunar er fálmarabygging Diamesa breytileg, einkum
lengdin á aftasta lið og að hve miklu leyti hann er samvaxinn næst
aftasta lið. Við hendina voru allmörg eintök í safni frá íslandi, er dr.
15. V. Peterson hefur safnað, en á einu eintakinu er aftasti liður eins
langur og 4—7 liðir samanlagðir og að nokkru samvaxinn við 7.
Þess hefur verið til getið (Oliver 1962) að D. ursus gæti verið
annað nafn á D. hyperborea Holmgren, en slíkt þarfnast nánari
rannsókna. Hvorki ursus né hyperborea hafa fundizt á meginlandi
1) Hjá Entomology Research Institute, Canada Department of Agriculture,
Ottowa, Ontario.