Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 17

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 5
11111111111 ii 1111111111111111 ■ 11111111111 ii 11111111111111 ■ 11111111111111111111111111111111111111111111111111:1111111111111111111111111111111111111111111111111111
raeð sér ýmsa sjúkdóma eða kvilla. Nú vitum við, að á húsdýr-
um okkar ber lítið á kvillum, sem benda á tilfinnanleg"an skort
á fjörefnum. Hinsvegar er margt, sem bendir til þess, að heyið
okkar sé í raun og veru mjög lélegt fóður. Mætti nefna margt
þessu til stuðnings, t. d. það, hv,e fé vill verða kvillasamt og þol-
laust, þegar fram á kemur. Það drepst hvað lítið sem ábjátar;
lífið í fénu er eins og logi á skari, enda er oftast horft fram á
vorbatann og gróandann eins og allra meina bót, eins og líka
oftast reynist réttmætt. Þó er einna átakanlegast framfaraleysi
lambanna yfir veturinn. Lömbum fer jafnaðarlega lítið eða ekk-
ert fram frá því að þau eru tekin í hús og þangað til þeim er
sleppt á vorin. Dálítil ullar- og hornavöxtur, - eitt og sama fyr-
irbrigði —, er svo að segja eini votturinn um annað en algerða
kyrrstöðu, ,en er skepnunum alveg bráðnauðsynleg ráðstöfun frá
náttúrunnar hendi til varnar gegn kuldanum. Ullar- og horna-
vöxtur er þannig ekki öruggur vottur um alhliða framfarir, því
þess eru alkunn dæmi, að þroski getur um lengri eða styttri tíma
beinst alveg í ákveðna átt, sem dýrinu ríður þá mest á í svip-
inn, á kostnað þroskans að öðru leyti. Almennt mun það þykja
gott, ef að lömb upp og ofan hafa haustþyngd á vordegi, enda
ná þau því varla, nema að þau hafi verið vel fóðruð um vetur-
inn. Slíkt er vitanlega alveg óeðlilegt um dýr á há-þroskaskeiði,
og er emna átakanlegasta dæmið um, hvað heyin okkar eru lé-
legt fóður. Hitt er ekki síður almenn reynsla, að fé fer yfirleitt
að hraka, úr því kemur fram yfir réttir, nema á beztu' beitar-
jörðum, einkum þar sem góð fjörubeit er, og úr því fénaður er
kominn í hús, er hann óboðleg vara til slátrunar, og því verri,
sem lengra kemur fram á. Við vitum, að þetta stafar meðal ann-
ars af skorti á kolvetnum eða mjölefnum í heyinu, og jafnvel
taðan er ekki fullnægjandi sem eldisfóður til slátrunar. Við
vitum, að heyin vantar kolvetni, til þess að vera gott fóður, en
hvort kvillasemi og þolleysi fjárins síðari hluta vetrar stafi auk
þess af fjörefnaskorti, verður ekki með vissu sagt, en að ær verði
einlembdar af fjörefnaskorti er mjög ósennilegt, því að bæði
ættu þær enn um fengitímann að hafa nægan fjörefnaforða frá
sumrinu, og svo hefi eg ekki tekið eftir, að ær séu frekar tví-
lembdar, þótt þær vikurnar fyrir tilhleypingu fái fjörefnaríkt
fóður eins og lýsi, síld, rúg o. s. frv., heldur en af hverju öðru
góðu fóðri.
Við komum þá að þriðja atriðinu, hvort hugsanlegt væri, að