Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 44

32 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
11111111111111111111111 ■ 1111 ■ 1111111111111111111111111111 i 111 ■ 1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 ■ 111111111111111 ■ 111111111111
eru í því landi, þar sem varpiS fer fram, þá eru þeir þó oftast
nær á ferð og flugi, bæði upp og niður og fram. og aftur. Enginn
undrast það, þótt lítill fugl sjáist lyfta sér upp í þrjátíu—fjöru-
tíu metra hæð fimm til tíu sinnum hvað eftir annað, en til þess
fer þó mjög mikil orka, og langt mætti komast fyrir hana, ef
b.eint væri flogið. Aðalmunurinn á flugi fuglanna um fartímann
og á meðan þeir dvelja í vetrar- eða sumarbústaðnum er sá, að
um fartímann er alltaf flogið í sömu átt, því að eðlishvötin
dregur fuglana eftir ákveðnum brautum, eða í ákveðna átt,
eins og hulinn kynjakraftur, en á sumrin og veturna er flug-
ið ekki staðbundið, þá er um að gera að vera við þann eldinn, sem
bezt brennur, og leita þar að fæðu, sem helzt er að fá.
Langflestir farfuglar fljúga frá norðri til suðurs, meðan
á fartímanum stendur, — sumarbústaðurinn er fyrir norðan
vetrarbústaðinn á norðurhveli jarðar, en fyrir sunnan á suður-
hveli. En svo eru einnig til farfuglar, sem aðallega fljúga frá
vestri til austurs, verpa t. d. inni í meginlöndum, en draga sig
svo út að ströndunum á veturna.
Flestir fuglar fljúga vanalega lágt meðan á langferðun-
um stendur, einkum þeir minni, eins og til dæmis máríatlan og
steindepillinn, aðeins í sárfárra metra hæð. Á hinn bóginn
geta margir fuglar flogið feikna hátt, og þar má fyrst og fremst
nefna ránfugla og hræfugla, því að fyrir þá er útsýnin lífs-
nauðsyn, þegar sulturinn fer að sverfa að. — Englendingar og
Þjóðverjar, og reyndar fleiri, hafa á síðustu árum reiknað út
hæð nokkurra fugla, sem sézt hafa á flugi, og reynt að mæla
hana með fullkomnum áhöldum. Niðurstaðan, sem þ.eir hafa
þótzt komast að, er meðal annars þessi: Svölur fara í fjórtán
til þrjátíu metra hæð um fartímann, en hafa sézt hæst í
tveggja eða þriggja kílómetra hæð frá jörðu. Máríötlur fara
að jafnaði ekki hærra en fjörutíu metra, en hafa þó sézt í átta-
tíu metra hæð. Starrar hafa sézt í þúsund metra hæð, og krákur
í tveggja þúsund metra hæð. Hæðst hafa sézt endur og gamm-
ar, gammar í nærri fjögurra kílómetra hæð og endur heila
fimm kílómetra frá jörðu, eða meira en tvisvar sinnum hærra
en Öræfajökull, hæsta fjall á íslandi.
Hvað flughraða fuglanna snertir, þá hafa fuglafræðingar
gert sitt bezta til þess að komast fyrir um, hve mikill hann
væri, og nú skal eg tilgreina nokkrar tölur, sem sýna árang-
urinn. Allar tölurnar þýða kílómetra á klukkustund. Til saman-