Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 30

18 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiililiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiir
hafa aflað sér fræðslu um hann af bókum, — sem m;un vera fá-
skrúðug í íslenzkum bókmenntum — geti haft full not af þvír
sem hér verður sagt um hann.
Þess ber þá fyrst að geta, að þótt skúmurinn sé sundfugl,
og hafi sterkar sundfitjar, þá getur hann ekki kafað á sama
hátt' og endur eða álkur. Til þess að komast nokkuð undir yfir-
borð sjávar, verður hann að kasta sér niður úr háa lofti með því
meiri hraða sem hann ætlar sér að kafa dýpra, og á hann í
þessu sammerkt við aðrar máfuglategundir, t. d. kríuna og rituna.
Bein afleiðing þessa er, að hann getur ekki elt fugla þá er hann
drepur sér til matar, meðan þeir eru í kafinu, af því að þeir
bæði getur kafað dýpra og þola lengra kaf; einnig hlýtur skúm-
urinn ávallt að koma upp á sama stað, eða mjög nálægt því, er
hann steyptist í kafið, en endur og fleiri sjófuglar synda langan
spöl undir yfirborðinu, og koma iðulega upp fjarri því, er þeir
fóru í kaf. Hann er því neyddur til að grípa bráð sína á yfirborði
vatnsins eða fast við það, hvort heldur það er fugl eða fiskur,
sem hann veiðir.
Annað atriði, sem menn þurfa að hafa hugfast, er það, að
allar fuglategundir, sem veiða fiska sér til matar og gleypa þá í
heilu lagi, byrja aldrei að renna þeim niður fyrr en þeir hafa
snúið þeim svo í munni sér, að höfuðið geti gengið á undan.
Sömu aðferð beitir svartbakurinn, er hann gleypir lifandi unga.
Fiskar gjöra þetta einnig, er þeir kingja — undantekningar
eru þó til1) — og yfirleitt virðist sú regla vera ríkjandi í nátt-
úrunni, að þessi hluti líkamans eigi að hafa forustuna, hvort
sem um fæðingu inn í þennan táradal er að ræða, eða ferð í
heilu líki ofan í maga annars dýrs. — Undantekningu frá bess-
ari reglu er að finna, t. d. hjá stórfiskunum, sem gleypa örsmá-
ar lífverur í einu í þúsunda- eða hundruð þúsunda tali.
II.
Þegar skúmurinn kemur auga á fugl þann, er hann vill veiða,
hvetur hann flugið sem mest hann má, svo hann fái náð í bráð-
ina sem fyrst, því harður er sá, sem á eftir rekur — sulturinn —.
Sé fuglinn, sem veiða á, einn á ferð, er allt auðveldara, en séu
fuglarnir fleiri, er þyngri þrautin að ná í bráðina. Ef fljúgandi
fugl er eltur, reynir skúmurinn að slá hann, en tekst það sjald-
1) Dæmi þessa skal getið, ef menn óska.