Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 31
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|||||||l|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||III||||||||||||HIII||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||S:|!r
fugl til heimilis, ef svo mætti að orði kveða, sem ýmist er hér
eða í öðrum löndum, eftir árstíðum. Er til dæmis heiðlóan ís-
lenzkur fugl, eða suðrænn? Þessu svara vísindin þannig, að hið
eiginlega heimkynni fuglsins, hver svo sem hann er, beri að
telja það svæði, þar sem hann verpir. Þannig skal heiðlóan tal-
in norrænn fugl, af því að hún verpir í norðanverðri Evrópu,
hana ber að skoða sem gest þar sem hún hefir vetrardvöl, nefni-
lega í Miðjarðarhafslöndunum og norðanverðri Afríku.
Margir farfuglar fara óralangar leiðir á þessum millilanda-
ferðum sínum. Flestir íslenzkir farfuglar fara t. d. alla leið suð-
ur að Miðjarðarhafi og suður í norðanverða Afríku, og margir
farfuglar, sem fara hér um haust og vor, fara miklu iengra
norður á sumrin, og ef til vill enn þá lengra suður á bóginn á
veturna. Storkurinn, sem hefir verið svo algengur víðsvegar um
Evrópu, einnig á Norðurlöndum, fer t. d. alla leið suður í Suður-
Afríku, og óðinshaninn, sem á sumrin kemst alla leið noi'ður
á áttugustu og aðra breiddargráðu, eða lengst norður í Græn-
,land og Novaja Semlja, fer alla leið suður í Mið-Evrópu á haust-
in, suður á fimmtugustu og aðra breiddargráðu, en sú vega-
lengd nemur á milli þrem og fjórum þúsundum kílómetra, eða
nærri því helmingi lengri vegalengd en fjarlægðin milli Kaup-
mannahafnar og Reykjavíkur. Þótt þessi vegalengd sé gífurlega
mikil, ekki sízt þegar þess er gætt, að jafn lítill ferðamaður og
óðinshaninn á í hlut, eru til margar tegundir fugla, sem fljúga
miklu lengri leið.
Að öllum jafnaði verður maður ekki mikið var við ferðir
farfuglanna, en það kemur meðal annars til af því, að margir
þeirra, einkum þeir minni, fljúga mest á nóttunni. Á daginn
verða þeir að afla sér viðurværis, og ef til vill hvíla sig, og þá
geta þeir betur gætt öryggis síns fyrir ránfuglum og rándýrum,
sem alltaf eru reiðubúin til þess að tortíma lífi þeirra, ef færi
gefst, og á nóttunni eru þeir öruggari á ferðalaginu. Á hinn
bóginn eru margir fuglar einkum á ferð á daginn, eða þá
bæði á nóttu og degi, sérstaklega ýmsir stærri fuglar, svo sem
gæsir og endur.
Maður skyldi halda, að það hefði feiknamikla breytingu
á lifnaðarháttum fuglanna í för með sér, þegar lagt er upp í
svona langa ferð, eftir hlutfallslega rólegt líf í nokkra mán-
uði, en svo er þó varla. Því að svo er mál með vexti, að þótt svo
heiti, að farfuglarnir haldi kyrru fyrir, til dæmis á meðan þeir