Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 9 ■
...........................................
HHoghh Hh Hh
HHouHh HH Hh HHogHh HH Hh
HHogHH HH HH HHogHh HH Hh HHogHli HH HH HHogHh HH Hh
HHogHH HHogHH HH HH HH HH HHogHH HHogHh HH HH HH Hh HHogHH HHogHH HH HH HH HH HHogHH HHogHh HH HH HH Hh
Myndin sýnir hvað áhrif ærinnar hverfur fljótt, þegar ný kynslóð fær
með sama hrút, þ. e. a. s. með föður sínum, afa, langafa o. s. frv. Þessi hrút-
ur, sem alltaf er notaður, er hér táknaður með HH, þar sem H er einhver góð-
ur eiginleiki, t. d. mikil ull, sem hann hefir í tvöföldum skerfi, bæði frá föð-
urnum og frá móðurinni. Á hinn bóginn er gert ráð fyrir að kindin, sem fyrst
er notuð, hafi „mótsettan“ eiginleika, t. d. lítil ull, í tvöföldum skerfi. Fyrstu
lömbin verða því öll eins, þau fá eiginleikann H frá föðurnum, og h frá móður-
inni, og táknast því með Hh. Sé nú hleypt til þeirra sama hrút, HH, verða
lömbin ýmist HH, þar sem H frá föðurnum hefir sameinast H frá móðurinni,
eða Hh, þar sem H frá föðurnum hefir sameinast h frá móðurinni, og þannig"
má halda áfram að rekja myndina niður eftir. í 4. kynslóð (neðstu línu) eru
aðeins tvö lömb af sextán, sem enn þá bera nokkuð í sér af eiginleika ær-
innar (h), sem upprunalega var notuð, og' var langlangamma þeirra.
fóðraðar, þ. e. a. s. fóðraðar með tilliti til þess, að verða tví-
lemþdar.
Vitanlega myndi stofninn úrkynjast, ef lélegir tvílembing-
ar undan lélegum, illa hirtum og illa framgengnum ám ættu að
vera framtíðarstofn. En hvernig eru þá þau héruð á vegi stödd,.
þar sem megnið af ánum eða jafnvel allar ær, eru alltaf tví-
lembdar? Þar ætti úrkynjunin að sjást á háu stigi. En er fé þá.
lakara í þessum héruðum t. d. á Vestfjörðum eða Austfjörðum?
Síður en svo. Hvernig stendur þá á því? Það getur ekki verið
af því, að þessu fé að sínu leyti sinnt svo miklu betur heldur
,en fé til sveita. Við vitum, að það er látið ganga úti meiri hluta
vetrar, svo að ærin þarf ekki nema hálfan hest af heyi yfir
veturinn eða jafnvel minna í staðinn fyrir tvo hesta til sveita,
nema á einstöku jörðum, þar sem vetrarbeit er með afbrigðum
góð. Þetta liggur vitanlega í því, að á fjörubeitarjörðum hefir
féð ósölnaðan gróður sér til matar, og þarf því ekki að gera
sér að góðu sölnað gras og sinu. En að féð ekki úrkynjast, þar
sem flestar eða allar ær eru tvílembdar, sýnir, að þar sem lömb-
in fá nóg fóður, þar ná þau fullum þroska, þótt þau til upp-
jafnaðar séu eitthvað minni við bui’ð. Eg skal taka það fram,.
til þess að það valdi engum misskilningi, að lömbum á fjörubeit-
arjörðum mun engan veginn sýnd sama harka með beit eins og
fullorðnu fé. En geti lömbin á þessum jörðum náð fullum þroska*