Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 38

26 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiimminiimiiinminimmiiiiimmmiiiiiiiiimiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiimimiMimMiiiiiimiiiiiiiimmmiiiiiimiiiiiiiiiitiiiiiiii
hans eða krepptum klóm. Og- þegar menn athuga þetta mál, verða
þeir einnig að hafa það hugfast, að fætur fálkans eru aðallega
búnar út til þess að grípa með bráðina, þótt það á hinn bóginn
útiloki eigi, að hann geti veitt þung högg með þeim krepptum.
Æðarfuglinn notar aðallega nefið til varnar ungum sínum
og eggjum. Séð hefi eg bæði blika og kollu höggva með því til
hrafna sem ætluðu að ræna eggjum, og kollan hefir einnig beitt
því gegn svartbak, er henni þótti hann of nærgöngull ungunum.
Oft hafa kollur bitið mig í höndina, ef þeim hefir þótt eg koma of
nærri. Aðeins ein hefir ráðizt á mig, bæði bitið mig, og lamið með
vængjunum í fætur mér, gerði það ávallt, ef eg hreyfði hið minnsta
við henni. Og það voru býsna skörp högg, sem hún veitti með
vængjunum. I bardögum sín á milli notar æðarfuglinn bæði
vængi og nef, og á sundi jafnvel líka lappirnar, eða svo hefir mér
virzt. — Sama mun eiga sér stað með aðrar andategundir, t. d.
hávelluna. Þó virðist húsöndin sérstaklega athyglisverð í þessum
efnum, sem sést á eftirfarandi dæmi:
í Laxá í Suður-Þingeyjarsýslu eru, skömmu eftir að hún fell-
ur úr Mývatni, strengir og hávaðar — jafnvel fossar — með lygn-
um á milli. Þar dvelja húsendur með unga sína oftast eða oft ein
á hverri lygnu. Eitt sumar fundust á einni lygnunni eða reknir við
hana 31 andarungar allir dauðir, en sjálfsagt má líti svo á, að
fleiri hafi rekið dauða fyrir neðan lygnuna. Einu sinni var maður
staddur niður við lygnuna er næsti hávaði fyrir ofan flutti þang-
að andarunga, og skilaði honum þangað í fullu fjöri.
En á lygnunni var húsönd með unga sína. Þegar hún sá
þennan nýkomna unga, þaut hún að honum, læsti kjaftinum um
háls honum og hristi hann til illyrmislega, og sleppti honum þá
fyrst, er unginn var dauður. Áhorfandi þessa leiks var Jón Árna-
son, sem nú er héraðslæknir Axarfjarðarhéraðs, og hefir hann
sjálfur sagt mér frá þessu atviki. Líka sögu munu fleiri Mývetn-
ingar kunna að segja.
Þá er og eftirfarandi frásögn um álft, sem var að verja hreið-
ur sitt fyrir ímyndaðri hættu, alveg einstök, og þess verð, að
hún sé skráð.
Skammt héðan er dálítið vatn, sem heitir Víkingavatn. Bær
samnefndur stendur vestan við vatnið sunnarlega. Að norðanverðu
gengur langur tangi út í vatnið, sem heitir Ulitangi. Sunnan við
hann og beggja vegna við syðsta odda hans er stararflaga, rót-
lítil, svo fáar skepnur, nema kýr, leggja fram í hana. í flögu þess-