Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 32

20 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII! IIIIIIIIIIIIIIIII lllllll IIIIIIH IllllllllllllllHllllilllll IIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIH jllllH jllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHI|||l
IV.
Þegar svona er komið leik þessum, hefst fyrst fyrir alvöru
örvingluð barátta af hálfu fuglsins til að forða lífi sínu, og á
hinn bóginn hatrömm ásókn af hálfu skúmsins að ná því. En
til þess að geta það, þarf skúmurinn að ná með nefinu haldgóðu
taki á höfði fuglsins. Til þess að forðast þetta tak — verja höf-
uðið — snýst fuglinn í ákafa, ýmist á þessa leið eða hina og
skúmurinn á eftir. En vanalegast endar baráttan á þá leið, að
skúmurinn nær takinu, og þá á þann hátt, að efri skoltur hans
hvílir ofan á höfði fuglsins. Drápstakið er það, þegar skúmur-
inn kemur króknum á efri skoltinum á höfuðkúpu fuglsins, —
helzt miðja — en á því geta stundum verið einhverjar bægðir,
sem áhorfandinn fær eigi séð hverjar eru, en verður að geta sér
til þeirra, en því verður sleppt hér. — En vanur maður getur á
aðförunum ávallt séð, hvenær skúmurinn nær takinu. — Áður
en það er fengið, snúast fuglarnir hver um annan í sífellu, stund-
um tekur fuglinn smá-dýfur, ýmist frá skúmnum eða undir
hann; en þegar takinu er náð, brjótast fuglarnir um á sama
stað og baða vængjunum í sífellu, og við átök fuglsins að losa
sig, reiðir skúminn á ýmsa vegu og það stundum svo, að hann
leggst alveg á hliðina á vatninu með vænginn hinum rneginn rétt-
an upp í loftið. En takinu sleppir hann aldrei viljandi, og smám
saman linast átök fuglsins, og hann fellur í öngvit eða deyr alveg,
en eftir misjafnlega langan tíma, eftir því hvað stór eða sterkur
fuglinn er, t. d. drepur skúmurinn unga fugla (3. mánaða o.
s. frv.) miklu fljótar en hina, lengstan tíma er hann að murka
lífið úr gömlum æðarblikum. En dauðinn stafar af því, að skúmn-
um tekst með króknum á efri skoltinum að brjóta gat á höfuð-
kúpu fuglsins, gengur þá krókurinn inn í heilann og þá er dauð-
inn vís.
Síðan eg fór að athuga nákvæmlega alla fugla, sem eg
fann drepna af skúmum, hefi eg ávallt fundið á þeim einhvern
áverka á höfði þeirra, sem eg hefi álitið dauðamein þeirra. Eldri
hugmyndum um þetta efni á þá leið, að skúmurinn haldi höfði
fuglsins svo lengi niðri í vatninu, að fuglinn kafni, hafna eg
nú fyrir mitt leyti, bæði af framangreindum ástæðum, og eins
hinu, að til þess að geta kæft fuglinn, þarf skúmurinn að stinga
sínu eigin höfði ofan í vatnið, en ætti hann, sem er hvergi nærri
eins fær um að kafa og fuglar þeir, er hann drepur, að geta þolað