Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 46

34 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillillllllllllllllillilllllHlllllllllllllilliiiillllllllllllir
þeim að. Og svo er ein hættan enn þá, og hún er ef til vill
verst, hún er vitarnir. Allt í einu sér vitavörðurinn þúsundir
fugla koma fram úr djúpi myrkursins, eins og fyrir töfrakrafti.
Hópurinn klofnar um vitann, flestir komast heilu og höldnu
fram hjá, en nokkurir v.erða alveg ruglaðir vegna birtunnar.
Þeir fljúga í hringi, þangað til þeir hafa áttað sig, en geta svo
haldið óskaddaðir áfram. Þá eru loks þeir úr hópnum, sem
fljúga með fullri ferð á rúðurnar í vitabyggingunni, og þeim er
bráður bani búinn. Aðrir geta ekki losað sig undan hinum seið-
andi áhrifum; birtunnar frá vitanum, þeir fljúga í hringi kring-
um hann hvað eftir annað, alveg eins og fiðrildi kringum lampa,.
þangað til þeim verður á að koma of nálægt og birtan blekkir
þeim sýn, svo að þeir fara sér að voða. Á þennan hátt farast ár-
lega þúsundir fugla, hundruð eða þúsundir við hvern vita. 1
öðrum löndum eru færðar bækur yfir þá fugla og þær fuglateg-
undir, sem týna lífinu á þennan hátt. Til þess að nefna dæmi,.
máli mínu til sönnunai', vil eg geta þess, að árið 1923 vaz-ð með
vissu sagt, að þrjú þúsund sex hundruð og sjö fuglar hefðu dá-
ið við vitana í Danmörku, og þeir töldust til sjötíu og tveggja
tegunda. Sama ár varð það víst, að um eitt þúsund fuglar höfðu
fallið útbyrðis af dönskum skipum, eða niður á skip, eftir að
hafa beðið bana af því að fljúga á ljósker skipsins. Þó má gera
ráð fyrir, að þessar tölur séu miklu lægri en rétt er í raun og
veru, því að sjálfsagt vita menn að.eins um lítinn hluta af öllu
því, sem ferst á þennan hátt.
Það er nú staðreynd, sem sannast með ári hverju, að far-
fuglarnir fljúga óravegi haust og vor. Orsakirnar til þessari*a
ferða voru öldungis óþekktar langt fram á síðustu öld, ferðir
fuglanna voru taldar í flokki með hinum mörgu órannsakanlegu
leyndardómum, sem manninum yrði aldrei fært að gagnrýna.
Á síðustu tuttugu og fimm árum síðustu aldar var þó gert sitt
af hverju til þess að rannsaka ferðir fuglanna, einkum til þess.
að komast fyrir um hvei’t þeir færu og hvaða leiðir þeir héldu.
Litlu varð þó áorkað, fyrr en tilraunir með fuglamerkingar voru
teknar til hjálpar, en það var árið 1899. Frumkvöðull þessari’a
tilrauna, eða sá, s.em fyrstur merkti fugla, var danskur kennari,
Mortensen að nafni, og starf hans og útkoma þess vakti svo
mikla eftirtekt, að fjöldi manna í ýmsum löndum fóru að hans
dæmi og tóku upp fuglamerkingar í stórum stíl. Árangurinn af
þessum merkingum er nú sá, að kunnugt er hvar flestar far-