Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 35
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllt
fuglategundir hafa vetrardvöl og hvaða vegi þær fara. En ann-
arri mikilli spurningu er ,enn þá næstum ósvarað, en hún er, hver
er sá kraftur, sem ræður því, að fuglarnir haga ferðum sínum
eftir reglubundnum lögmálum, hvað er það í raun og veru, sem
fær þá til þess að segja skilið við garðana í Gröf, og takast
langa ferð á hendur, enda þótt ekkert virðist knýja þá til þess,
að því ,er séð verður. Það er kunnara en frá þurfi að segja, að
margir farfuglar koma og fara hér um bil nákvæmlega á sama
tíma, meira að segja nærri því upp á dag ár eftir ár, — þeir
fara á haustin, þegar hinn vanalegi tími er kominn, þrátt fyrir
það, þótt nóg sé til af fæðu handa þeim, og þótt veður sé hið
bezta. Þessi löngun til þess að segja skilið við sumarbústaðinn
og halda suður á bóginn kemur einnig greinilega í ljós hjá
fuglum, sem haldið er í búri. Þegar félagarnir úti í hinni frjálsu
náttúru fara að taka saman plögg sín og leggja af stað, verða
fuglarnir í búrinu gagnteknir af ókyrrð, þeir hamast af öllum
mætti innan þeirra veggja, sem takmarka frelsi þeirra, og eyði-
leggja þannig vængi sína eða meiða sig á annan hátt. Hér er
alls ekki um vitsmuni að ræða, eða um það, að fuglarnir reki
minni til, að einmitt á þessum tíma séu þeir vanir að fara. Það
sést nefnilega á því, að ungar, sem ef til vill er klakið úr eggi
sama árið og svo hafðir í búri, hafa alveg jafn sterka ferða-
löngun eins og fuglar, sem hvað eftir annað hafa tekið þátt í
langferðunum. Allt þetta fær okkur til þess að spyrja, hver
sá kraftur sé, sem knýr fuglana af stað. Sem svar við spurning-
unni vil eg nú, áður en eg lýk máli mínu, tilgreina mjög merk-
ar rannsóknir, sem Ameríkumaðurinn Rowman hefir gert nú
á síðustu árum.
I Norður-Ameríku er lítil spörfuglategund, sem á latínu
heitir Junco hiemalis. Á sumrin hefst hann við í Kanada, og
kemur þangað í apríl og fer þaðan aftur um mánaðamótin sept-
ember—október. Á veturna er hann í Mið- og Suður-Bandaríkj-
unum. Kvenfuglarnir koma seinna norður á vorin en karlfugl-
arnir og fara seinna suður á haustin. Þennan fugl, Junco, valdi
nú Rowman til þess að gera tilraunir með, enda þótt hann not-
aði einnig ýmsar aðrar smáfuglategundir. Það, sem fyrst og"
fremst vakti fyrir Rowman, var að finna einhverja ytri orsök
til þess, að farfuglarnir skildu við átthagana og færu af stað, og
reyna að finna skýringu á því, hvers vegna þeir færu og kæmu
hér um bil á sama tíma ár eftir ár. Veðrið gat ekki valdið þessu,,
3*