Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1947, Page 12

Náttúrufræðingurinn - 1947, Page 12
104 NÁTTÚRUFRÆBINGURINN löndunum er oft erfitt að greina árliringina. enda er þar lítill eða enginn munur á sumri og vetri og hvert árið öðru líkt, livað tíðar. far snertir. Eftir endilöngum stofni sérhvers trés nema barrtrjáa og fremst fram í hverja grein liggja viðaræðar, og flyzt vatn eftir þeim ásanv öðrum efnum, bæði lífrænum og ólífrænum, sein trénu eru til gagns. En innst í hverju tré er svonefndur mergur og ganga út frá honum lárétt í allar áttir merggeislar. Sumir ná alla leið frá mergnum og úí til barkarins, en aðrir ná inn á við aðeins að ákveðnum árhringum. Mergurinn og merggeislarnir eru myndaðir úr lifandi frumum, einnig þótt tréð sé farið að eldast, og er hlutverk þeirra að geyina ýmis lífræn efni trésins, svo sem sterkju, sykur, feiti, litarefni og harpix. Sama eða svipuðu hlutverki hefur stuttfrumuvefur viðarins að gegna, en hann liggur hingað og þangað um allan viðinn, inni á milli annarra frumna. H já sunnnn trjátegundum ber allmikið á merggeislunum, hjá öðrum lííið eða ekkert með berum augum. Á þessu þrennu, árliringunum, merggeislunum og viðaræðunum, ber mest, þegar þverskurðir af trjáviði eru skoðaðir, og má að jafnaði þekkja trjáviðartegundirnar liverja frá annarri á því. Tré geta orðið mjög gömul, jafnvel mörg hundruð ára, og þús- und ára gomul tré og eldri eru allvíða til. Sjaldnast ná tré þó svo háurn aldri, enaa er lítill hagur að því, vöxturinn er örastur, meðan tréð er ungt, og viðurinn jiá fljótastur að myndast. Þess vegna eru tré yfirleitt ekki látin verða mjög gömul og eru felld, þegar jDau hafa náð hæfilegri stærð og gildleika. Er það mjög misjafnt, hversu gömul þau eru látin verða, og fer það eltir trjátegundinni, hvernig á að hagnýta viðinn, og mörgu öðru, jafnvel fjárhagsafkomu ríkja og ein- staklinga. En jiess er þó víðast livar vandlega gætt nú orðið, að hvergi sé gengið of nærri skógunum og þeir geti vaxið upp, jafnótt og höggv- ið er. Þegar tréð hefur verið fellt, eru greinarnar höggnar af jrví og börkurinn og Jiað sagað niður í liæfilega löng stykki, en að því búnu eru þau flutt í sögunarmyllurnar, jjar sem þau eru söguð niður. Á mörgum lauf- og barrtrjám er innri og eldri hluti viðarins allmikið öðru vísi en sá hlutinn, sem er yztur og yngstur, einkum jíó hvað lit og jréttleika snertir og hver efni hann inniheldur. Er munurinn stundum svo mikill, að skilja verður livort frá öðru, og er jrá innri hlutinn nefndur kjarnaviður en sá ytri afhögg. Kjarnaviðurinn ei venjulegast dekkri og þyngri í sér, endingarbetri og þurrari en af-

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.