Náttúrufræðingurinn - 1947, Blaðsíða 16

108
NA 1' 1 IJRUFRÆfilNGURINN
hverfis liann ev rakt, en jafnframt lireytist lögun viðarins meira eða
minna, hann þrútnar af: rakanum, oftast misjafnt, og getur verpzt
og unclizt af því, en skreppur saman, er hann þornar, og getur þá
einnig verpzt og undizt, en jafnframt rifnað. Getur slíkt valdið
miklu tjóni, t. d. þegar um fullsmíðuð húsgögn er að ræða. hess
vegna er sem bezt vandað til þurrkunar þess viðar, sem á að nota til
slíkra srníða ogannarra jafnvandaðra. Er viðurinn þá geymdur lengi,
jafnvel svo, að árum skipti, í þurru lofti, lielzt við venjulegan liita.
Stundum er þó flýtt fyrir þurrkuninni með því að hækka hitann, en
hættara er viðnum þá við að rifna. Þegar viðurinn er þurrkaður með
þessum liætti, verða eftir í honum öll þau efni, sem helzt Iialda
rakanum og hafa tilhneigingu til að draga til sín raka úr umhverf-
inu. Er því stundum reynt að lauga þessi efni úr viðnum með köldu
vatni, og á sú laugun sér t. d. stað, þegar trjáviðurinn er látinn fljóta
niður eftir fljótum og vötnum frá skógunum, sem oft eru uppi í
fjallahéruðunum, og niður á jafnsléttu eða niður að sjó, þar sem
sögunarmyllurnar standa. Hægt er að flýta mjög fyrir þessari laugun,
ef viðurinn er „soðinn“ í gufu, og er hann þá látinn liggja í svonefndu
svitahólli, þar sem gufa leikur um liann. Við það laugast þó fleiri efni
úr viðnum en þau ein, sem einkum draga til sín raka og halda honum
í sér, og verður hann auk þess fyrir annars konar breytingum, svo
að styrkleiki viðarins minnkar oft til mikilla muna af slíkri gufu-
suðu. En að henni lokinni er'mjög fljótlegt að þurrka hann, og
breytist sá viður lítið upp frá því. Töluvert er þess vegna að því gert
að þurrka við með líkum hætli sem þessum, en þó því aðeins, að
styrkleiki hans rnegi minnka að skaðlausu. Er viðurinn þá hitaður
hægt upp i 80—90°C, en jafnframt er loftið-umhverfis hann mettað
með vatnsgufu. Þegar hann hefur hitnað og blotnað í gegn, er rakinn
í loftinu smáminnkaður, og nokkru seinna er hann látinn smákólna.
Þornar hann nú fljótt. Með þessum hætti má stytta þurrkunartím-
ann svo mikið, að hægt sé að nota viðinn til smíða á húsgögnum
4—8 dögum eftir, að tréð var iellt. Og sé farið að eins og nú var
sagt, á viðurinn að vera álíka sterkur og loftþurrkaður viður.
Trjáviðartegundir þær, er til gagns geta orðið, eru fjöldamargat
skipta mörgum hundruðum, og er að sjálfsögðu ekki unnt að geta
þeirra allra hér. Verður því þeirra einna lauslega getið, sem rnikils-
verðastar eru. Algengt er að nefna trjáviðinn sama nafni og trjá-
tegund þá, sem hann er fenginn af, nefna t. d. grenivið greni og