Náttúrufræðingurinn - 1947, Side 20

112
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
blotni og þorni oft til skiptis. Er hann því einkar vel fallinn til
smíða á skipum, brúm, bryggjum og öðrum slíkum mannvirkjum,
enda nrikið til þess notaður. Enn fremur er liann mikið notaður til
smíða á tunnum og ámum, liúsgögnum, verkfærum og mörgu öðru.
Ur honum er einnig framleitt mikið af spæni, einnig úr viðnum af
rótinni, og er slíkur spónn mjög endingargóður. Úrganginn af
viðnum, einnig börkinn af trjánum, má nota til sútunar. — Af öðr-
um eikartegundum má einkum nefna liina amerísku rauðeik (Qu.
rubra). Kjarnaviðurinn af henni er brúnrauðleitur, og er hann lé-
legri en viðurinn af hinum evrópsku tegundum, sem nefndar voru.
liann er hvorki eins sterkur né eins endingargóður og er því aðallega
notaður í húsgögn og til eldsneytis. Af annarri amerískri tegund,
hvíteik (Qu. alba), fæst viður, sem mjög líkist viðnum af evrópsku
eikartegundunum, einnig af Qu. garryana. Er viðurinn af síðast-
nefndu tegundinni ljósbrúnn eða gulur að lit og oft nefndur ore-
goneik.
Oft kemur það fyrir, að viðurinn af trjátegundum alls óskyldum
Quercus-tegundunum er hafður á boðstólum sem eik, og ber að var-
ast það. Margs annars þarf að gæta, þegar eikarviður er valinn í verk-
færi eða mannvírki, sem lengi eiga að endast og mikið reynir á, —
þess t. d., að viðurinn sé af fullvöxnum trjám og fullþurr, því að eik
þornar illa, og er henni því hætt við að verpast. en ekki má hann
lieldur vera af trjám, sem hai’a verið úr sér vaxin. Hafa þarf og gát
á rifum í viðnum og mörgu öðru, eins og ætíð er nauðsynlegt, þegar
viður er valinn.
Þegar tréð hefur verið fellt í skóginum, eru greinar höggnar af
því og toppurinn og börkurinn fleginn af því, en stofninn er síðan
sagaður niður í hæfilega löng stykki eftir því, lil livers á að nota
tréð. Eigi að nota það til Iramleiðslu á sellulósa eða öðru pappírs-
efni, sem í girðingarstaura, simastaura, raflagnastaura, aðra staura
(stólpa), spírur, eða annað þess háttar, þar sem hin sívala lögun er
frekar til gagns eða að minnsta kosti ekki til ógagns og gildleiki trés-
ins er hæfilegur, er það ekki sagað frekar niður. En mestur hluti alls
trjáviðar er þó notaður í öðru skyni, og er stofninn þá einnig sagað-
ur niður eftir endilöngu, og er það gert í skógunum eða sem næst
þeim. Hvernig þeirri sögun er hagað, fer að sjálfsögðu eftir því
hvoru tveggja, hver viðurinn er og hvernig þeir trjástofnar eru á
sig komnir, sem fyrir hendi eru, og ekki síður eftir ]rví, til hvers