Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 7

VlRUSARNIR OG FRUMGRÓÐUR JARÐARINNAR
149
framleiða má við útfellingu á hreinum eggjahvítuefnum. Tökum t. d.
vírusinn, sem orsakar tíglaveiki tóbaksplöntunnar. tJr sýktum tóbaks-
hlöðum er pressaður safinn, hann síaður gegnum gerilþótta síu, en
síðan hreinsaður og greindur í sundur með venjulegum efnafræðileg-
um aðferðum, eins og þegar aðskilin eru og hreinsuð eggjahvítuefni.
Þannig tekst að vinna hreinan tiglaveiki-vírus, efni, sem myndar staf-
laga kristalla með sérkennandi ljósfræðilegum eiginleikum, eins og
gerist um kristalla. Með því að botnfella efni þetta í mjög hraðgeng-
um skilvindum, og með hjálp rafeindasmásjárinnar, má svo ganga
úr skugga um, að þessir kristallar eru allir sömu stærðar og hafa
sömu lögun, alveg eins og venjulega hreint kristallað eggjahvituefni.
Mólekúl-þunga þessa kristallaða efnis hafa menn hka fundið, og
reyndist hann vera um 43.000.000. Til samanburðar má geta þess,
að blóðlitarefnið, liemóglóbín, er talið hafa mólekúl-þungann 69.000.
Einasti munurinn, sem hægt er að finna á þessu efni, þ. e. tíglaveiki-
vírusnum, og venjulegu eggjahvítusambandi, er sá, að sé örlitlu af
vírusnum dreift á heilbrigð blöð tóbaksplöntu, þá sýkist plantan af
tíglaveiki, sem svo berst óðara á aðrar tóbaksjílöntur, ef fyrir hendi
eru, og sýkir þær á sama hátt.
Hérna höfum við nú fengið í hendurnar efni, sem álitamál er,
hvort heldur á að telja dautt eða lifandi. Það er að vísu lífrænt, eins
og hvert annað eggjahvituefni, og þolir þvi t. d. ekki hita, sterkar
sýrur eða sterka basa, frekar en ýmis önnur eggjahvítuefni, en það
verða ekki séð nein einkenni þess, að það sé lifandi, fyrr en það kem-
ur á blöð tóbaksplöntunnar, þá tekur það að vaxa, kristöllunum fjölg-
ar og tegundin breiðist út, eins og um gerilfrumur væri að ræða.
Hér má og benda á dálítið svipað tilfelli í hinum ólífræna, dauða
heimi. Dæmið er alþekkt í efnafræðinni. Ef við höfum saltupplausn,
lítið eitt yfirmettaða, þá getur hún verið í þannig jafnvægi, að engir
kristallar myndist í henni af sjálfsdáðum, og saltið haldist allt í upp-
lausn. Sé nú einn einasti örlítill kristall af sams konar salti látinn
detta niður í upplausnina, þá myndast þar í skjótri svipan aragrúi
af kristöllum, alveg af sömu gerð og sá, er við settum í. Þarna höfum
við fyrir augum það merkilega atvik í ríki náttúrunnar, að einn hlut-
ur myndar annan hlut sams konar úr myndlausu efni umhverfisins.
Þannig myndar einn kristall annan kristal nákvæmlega eins, \ir við-
eigandi upplausn, og svo báðir þessir kristallar tvo aðra, og svo koll
af kolli, meðan efni er fyrir hendi. Má vera, að vírusunum fjölgi á
sama hátt. Ein vírusögn myndi aðra sams konar vírusögn í viðeig-