Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 33

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 33
HINN HEILAGI ELDUR 175 hennar stafi af meldrjólaeitrun. Er þá fyrst athyglisverður dvalar- staður stúlkunnar. Hún er að vísu illa meðhöndluð áður, en veikist fyrst af þeim sjúkdómi, sem dregur hana til dauða, í mestu meltekju- sveit Skaftafellssýslunnar, Meðallandi. Hún býr einmitt á Leiðvelli, sem var mitt í meltekjusvæði því, sem Sæmundur Hólm (1784) tel- ur, að liggi undir skemmdum í Skaftáreldum, og örskammt frá Hrauns- rnelum, þar sem Sveinn Pálsson telur melinn sýkjast af meldrjólum á árunum 1783 til 1793. Stúlkan er niðursetningur á heimili hrepp- stjórans, sem hefur sjálfsagt verið framtakssamur og ötull meltekju- maður og hefur enda haft góða aðstöðu til meltekju. Hann reynir efa- laust að ala stúlkuna sæmilega eftir meðferðina á Alftanesi, gefur lienni melkorn, en þó vitanlega ekki bezta kornið, þar sem hún er niðursetningur, heldur mjög líklega það grófasta, en í því eru mel- drjólarnir. (S. Hólm, 1782). Að lokum leiðir frásögnin í ljós, að stúlk- an fer að missa afl á úthallandi sumri, eða einmitt í meltekjutíðinni. Ágerist sjúkdómurinn með endurtekinni korndrjólaneyzlu, þar til er stúlkan deyr hinn 11. apríl, en ætla má, að þessar úrgangskornbirgðir hafi alltaf getað enzt það langt fram á veturinn. Enda þótt aldrei verði að fullu upplýst, hvort stúlkan hafi dáið úr meldrjólaeitrun, eru líkurnar miklar fyrir því. Korndrjólaeitrun fólks- ins í Kirkjulækjarkoti er hins vegar örugg sönnun þess, að melurinn, sem Eggert og Bjarni töldu, að „hinn alvitri, góði guð“ hafi látið vaxa í hinum „ömurlegu þurru“ sandsveitum, fólki þar til búbætis, hafi verið sýktur sveppi þeim, er hafi getað og geti enn valdið liinum drottins heilaga eldi miðaldanna, ignis sacer. SUMMARY: In this paper the author reports three cases of ergotism on a farm in South Ice- land following the eating of diseased lyme grass seed (Elymus arenaria). Ergotism has not been reported in Iceland during the last centuries. The naturalist S. Hólm in the 18th century describes the fungus on lyme grass growing in South Iceland, where its grain is used for human consumption, and notes that the dark, curving sclerotical bodies, formed in the spikes of the grass, are unwholesome to eat. He writes that they cause stomach ache, nausea, headache and even internal ulcers, but does not mention any special cases of the sickness. The present author, after giving a brief description of the parasiting fungus, its life-cycle and poisonous ef- fects, discusses the history of the common ergot sickness in Europe from the Roman period until present time. Then are quoted symptoms from the old Icelandic writ- ings, possibly fitting those of ergot poisoning, and the conclusion drawn, that the disease has possibly been caused in Iceland by imported rye or barley, as well as in other Scandinavian countries, but that it has previously been taken for leprosy, syphilis, cancer or cramps in its chronic forms, and not distinguished from epi-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.