Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 37

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 37
ISLENZKIR FUGLAR X 179 ef til vill vegna mikillar fjölgunar og þar af leiðandi þröngbýlis annars staðar á landinu. Hin síðari sumur hefur þannig talsvert orð- ið vart við svartbak við Veiðivötn á Landmannaafrétti, en þar sáust aldrei svartbakar áður fyrr. Að því er ég bezt veit, hafa hreiður þó ekki fundizt þar enn sem komið er. Guðmundur Kjartansson, jarð- fræðingur, hefur þó tjáð mér, að sumarið 1952 hafi fundizt svart- bakslireiður í hólma i Tungnaá, hjá Hófsvaði, sem er skammt frá vötnunum. I Þjórsárverum við Hofsjökul var einnig talsverður slæð- ingur af svartbak sumarið 1951, er ég ásamt fleirum dvaldist þar um 5 vikna skeið. Það er þó enn ósannað mál, hvort þeir eru farnir að verpa þar, þvi að hreiður eða unga fundum við aldrei. Mjög víða hér á landi verpa svartbakar einn og einn út af fyrir sig, en víða verpa þeir líka í byggðum. Þéttustu svartbakavörpin eru í hólmum í ám og vötnum. I stærstu svartbakavörpum hér á landi skipta varppörin hundruðum. Hreiður svartbaksins er talsvert fyrir- ferðarmikið og oft ekki óhaglega gert. Hreiðurlautin er venjulega 25—30 cm að þvermáli og 7—9 cm djúp. Hreiðrið er gert úr mosa, stráum og blöðum ýmissa grasa, svo og þangi og þara, allt eftir því, hvað nærtækast er á hverjum stað. Oftast er líka fleiri eða færri stór- ar fjaðrir að finna meðal hreiðurefnanna. Eggin eru venjulega 3, mjög sjaldan aðeins 2. Þau eru ljósgrængrá, steingrá eða grábrún með dauffjólubláum grunnblettum og dökkbrúnum blettum og dílum. Ljósblágræn egg með fáum eða jafnvel engum dökkum dilum eru ekki óalgeng. Varptími svartbaksins er í maí. 1 meðalári mun hann þó sjaldan vera fullorpinn fyrr en um miðjan mai. 1 veðursælum héruðum og þegar vel vorar, hefst varpið nokkru fyrr, jafnvel síðast í apríl, en á útkjálkum og i köldum vorum getur varpinu hins vegar seinkað til muna, jafnvel fram í maílok. Talið er, að útungunartími svartbaksins sé tæpar 4 vikur (26—28 dagar). Bæði hjónin skiptast á um að liggja á eggjunum, og bæði annast þau um fæðuöflun handa ungunum, meðan þeir eru ófleygir. Talið er, að ungarnir verði fleyg- ir, þegar þeir eru 8 vikna gamlir. Svartbakurinn er vafalaust að langmestu leyti staðfugl hér á landi. Merkingarnar liafa þó sýnt, að hami er ekki mjög staðbundinn. Ung- fuglar og fullorðnir fuglar utan varptímans flakka víða um í ætisleit og það jafnvel landshornanna á milli. Ég tel líka ekki ósennilegt, að svartbakar frá N. og NA. landi leiti að einhverju leyti til S. og SV. lands yfir háveturinn. Merkingamar hafa auk þess sýnt, að hluti af íslenzka svartbakastofninum leitar til suðlægari landa á veturna.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.