Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 27

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 27
HINN HEILAGI ELDUR 169 Korndrjólaeitrun á tslandi. Á tslandi virðist korndrjólaeitrunar ekki getið i lækningabókum eða sjúkdómsskýrslum síðustu tveggja alda, og sjúkdómurinn vera óþekktur hér á landi á þeim tíma fyrr en nú. Er það eðlilegt, þar sem innflutt korn er undir stöðugu eftirliti hins útflytjandi ríkis og um innlent korn til neyzlu er varla að ræða. Margt bendir þó til, að ástandið hafi verið annað fyrr á öldum, og er ekki óliklegt, að margar fornar sagnir um kreppta menn og kaunum grafna geti átt við korndrjólasjúklinga, þótt áður hafi verið taldir likþráir eða áþjáðir öðrum illkynja sjúkdómum. Islendingar voru strax á landnámsöld upp á aðrar þjóðir komnir með kornmat, og hafa því hlotið að fá sinn skerf af drjólakorni. Þess ber þó að geta, að kornmatur var aldrei eins mikill hluti af fæðu Islendinga eins og annarra Evrópuþjóða (Sigurjón Jónsson, 1944). Enda þótt vitanlega sé erfitt að greina sjúkdóm af fáorðum öfgafullum sjúkdómslýsingum fyrri alda, svipar nokkrum sögnum svo mjög til erlendra lýsinga á ástandi þeirra, er sýkzt hafa af korndrjólum, að næsta er líklegt, að hér sé um sama sjúkdóm að ræða. í fornsögum okkar eru sjúkdómslýsingar fáorðar og lítið á þeim að græða. Þó má geta þess til gamans, að Fróðárundrin, sem að vísu eru ævintýraleg frásögn, áttu sér stað árið 1000, eftir að Þórgunna kom með skipi frá írlandi, en í Vestur-Evrópu geisaði korndrjólasýki haust- ið 999. Plágan á Fróðá virðist ekki hafa borizt út frá hænum og gæti því verið af völdum fæðunnar þar, ef til vill írsks korns úr skipinu. Ekki er sjúkdómseinkennum lýst, en Þórir viðleggur verður kolblár áður en hann deyr, þótt önnur skýring sé gefin á því í sögunni (Eyr- byggja saga). 1 Sturlungu er frá því sagt, að Snorri Sturluson hafi fengið ámu- sótt á alþingi. Telur Finnur Jónsson (1912) þetta liklega vera heima- komu, en orðið ámu vera skylt ánumaðki (ánamaðki). Þannig minn- ist Jón Pétursson (1934), sem var læknir Norðlendinga frá 1775 til 1801, á sjúkdóm einn, er hann kallar umu (aumu).1) Um þann sjúkdóm segir hann: „Jafnvel þótt það beri tíðum við, að umu- sjúkdómur komi með hægum tilfellum, þá skeður hitt ekki sjaldnar, ao hann heimsækir fólk með stríðri sótt, svo sem þunga, máttleysi, sterkum höfuðverki, ógleði og jafnvel uppsölu, sem ekki minnkar fyrr 1) Tolur Sveinn Pnlsson (1789) ekki ólíklegt, nð með umu sé átt við sama sjúk- dóm og ámusótt Snorra.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.