Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 23

Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 23
HINN HEILAGI ELDUR 165 Er þá einnig talað um hinn ósýnilega eld, ignis invisibilis, og helvítis eld, ignis infernalis, illan eld eða jafnvel aðeins eld. Á miðöldum var komdrjólasýkin aðallega landlæg í Evrópu. í Suð- ur-Evrópu geisaði hún á árunum 900—1200. Gengu þá kirkjunnar menn framarlega i því að lækna þá sjúku, og voru munkar af Anton- íusarreglunni þar einna fremstir1). Söfnuðu þeir hinum krepptu og bækluðu í klaustur sín og slökktu í þeim eldinn með messum og helgi- haldi, unz limina tók að rétta og sár að gróa. Var hinum heilögu messum vitanlega þökkuð meinabótin, en ekki hinu, að sjúklingur- inn hætti að neyta hins skemmda korns, en lifði við fjölbreyttari fæðu, og framar öllu, át nú hið hreina brauð klaustursins. Upp frá þessu var farið að kalla sjúkdóminn ignis Sancti Antonii og var hann víða þekktur undir því nafni. 1 riti sínu Ignis Sacer og Sancti Antonij rekur Ehlers (1895) sögu sjúkdómsins í Evrópu allt fram á vora daga. Lýsir hann átakanlega faröldrum í Frakklandi og hve fólkið stóð hjálparlaust gagnvart þess- ari óskaplegu plágu, sem Haggard telur í bók sinni Devils, Drugs and Doctors, að hafi verið ennþá hryllilegri en holdsveikin. Á Norður- löndum og í Mið-Evrópu virðist ignis sacer hins vegar aldrei hafa verið jafn skæður. Þannig era danskar heimildir mjög fáorðar um hann, og telur Ehlers, að viða, þar sem hans sé getið, sé aðeins átt við heimakomu eða ristil, en ekki korndrjólasýki. Bæði Ehlers og F. Jónsson (1912) geta þó nokkurra ótvíræðra lýsinga korndrjólasýki. Nokkur mismunur virðist vera á sjúkdómseinkennum, þar sem hinn illi eldur herjar á miðöldum. Virðist drep vera algengara í Frakk- landi, Spáni og Englandi en krampinn og sinakreppan á Norður- löndum, Þýzkalandi og Rússlandi. Er ekki óliklegt, að þessu hafi valdið mismunur á þroska sveppsins eftir breytilegu veðurfari. Reich- born-Kjennerud (1940) lýsir hinum mismunandi stigum þannig: „Á drepstiginu koma í fyrstu fram rauð útbrot og „brunablöðrur" á útlimi eða útstandandi líkamshluta, svo sem nef, eyru og kinnar. Viðkomandi limur verður kaldur, dofinn og blásvartur áður en hann visnar og fellur af. Þar sem drepinu fylgja ekki miklar blæðingar, getur hinn sjúki náð heilsu, þótt limlestur sé. Eitrunin getur einnig haft áhrif á sjónina. Á krampastiginu verður fyrst vart við fiðring i limum og víðar, og það er eins og limirnir „dofni“ eða „sofi“. Þvi 1) Reglan er stofnuð af Urban páfa II. árið 1093, lil })°ss að veila hjálp sjúk- um mönnum, þjáðum af heilögum eldi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.