Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 28

170
NÁTTtJRUFRÆÐINGURINN
en rauður blettur sést einhvers staðar útkominn á likama hins sjúka,
hvað í fyrsta lagi er vant að ske á 3. eða 4. dægri . . . Stundum kem-
ur hún út á fótunum með mikilli bólgu, gul- og svartblá-leitri, án
nokkurs sóttarsnerts, detta þar gjaman á sár eftir nokkurn tíma
liðinn, út úr hverjum flýtur mikill saggi.“
Eins og að framan getur er heimakoma (erysipelas) margoft köll-
uð ignis sacer ásamt ristli og korndrjólaeitrun, og þessum þremur
sjúkdómum öllum ruglað saman. I dönskum orðabókum er ignis sacer
oft ranglega þýddur aðeins með erysipelas, en ekki ristli og korn-
drjólaeitrun (Ehlers, 1895). Mætti því eins hugsa sér, að ámusótt
gæti stundum hafa verið annar hvor þeirra sjúkdóma. f íslenzkum
annálum er auk þess getið um margan faraldur, sem ekki er vitað,
hver verið hefur. Ekki em þar þó neinar lýsingar, sem eiga vel við
korndrjólaeitrun, og ekki standast faraldsárin hér nema að litlu leyti
'i við korndrjólasýkisár meginlandsins. Má því ætla, að sjúkdómur-
inn hafi ekki verið hér sem faraldur, enda þótt hann kunni að hafa
stungið sér niður á stöku stað. Schleisner (1849) getur þess þó til,
að sótt sú, sem Skarðsárannáll kallar engingarsótt og gekk hér um
land árið 1580, hafi verið korndrjólasýkisfaraldur, en Sigurjón Jóns-
son (1944) og Þórður Thoroddsen (1919) era ekki sammála honum
þar, meðal annars sökum þess, að rúgneyzla hafi ekki verið það al-
menn hér á landi á þeim tíma. Skal þess þó getið hér, að melkornið
var aðeins lítill hluti af fæðu íólksins í Kirkjulækjarkoti og veiktist
það eigi að síður, enda þurfa komdrjólaskammtarnir ekki að vera
stórir, til þess að valda eitrun, sé þeirra neytt að staðaldri (sbr.
hér að framan).
Meldrjólasýkin.
Þegar litið er yfir þær sjúkdómslýsingar, sem hér er getið að fram-
an og aðrar skráðar sagnir úr annálum og fornum ritum, þá vaknar
óhjákvæmilega sú spurning, hvort þau sjúkdómstilfelli, sem eftir
lýsingunni að dæma gæti verið af völdum korndrjólaeilrunar, séu
öll til orðin fyrir neyzlu erlends korns. Er það kannske einsdæmi i
sögu íslendinga, er fólkið í Kirkjulækjarkoti, sem getið var um í
upphafi, veikist af innlendu korni nú á 20. öldinni? Hefur melgrasið
ekki verið sjúkt af korndrjólum fyrr en nú? Þekktu meltekjumenn
fyrri tíma ef til vill korndrjólana og áhrif þeirra og vöruðust þá við
tínslu kornsins? Eru eituráhrif melkornsins ef til vill mildari en eitur
rúgdrjólanna, eða var melkornið kannske aldrei það stór skammtur