Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 25

HINN HEILAGI ELDUR
167
sjá, en á annarri hafði etið allt kjötið af hendinni og armlegginum.
Stóð þar af svo vondur þefur, að enginn þóttist mega kenna. . . . Þær
voru græddar í kirkju guðs móður.“ Hér gæti auðsjáanlega verið um
drepstig korndrjólasjúkdómsins að ræða, sem batnar við breytt mat-
aræði á kirkjustaðnum. Maríu saga getur einnig um mann, sem gæti
hafa verið með sjnkdóm þennan, sem lýst hefur sér fyrst með drepi,
en síðar með krampa. Þar stendur: „011 hans ásjóna þrútnar svo
mjög, að ekki sá hans augu, nef eða munn, , . . sem fjórir dagar
voru liðnir, tók nokkuð að minnka þessi mikli þroti og gerðist þá á
allri hans ásjónu rauð kaun, og hlupu upp stórar blöðrur, svo að
allir, þeir er sáu, sögðu hann vera líkþráan. Eftir það færðist allur
krankleikinn og þrotinn niður líkamann, um hans lendar og allt nið-
ur í tærnar, og svo hörmulega var hann píndur, að hans kné beygð-
ust, svo að liælarnir lágu við þjóinn, og drógu hann svo hræðilega
saman, að hann varð sem einn böllur. Allur neðri hluti hans líkama
var sem dauður, og hann kenndi hans ekki.“
Þótt sjúkdómnr þessi væri ægilegur og lýsingar séu ófagrar af
heilsufari hinna sjúku, var þó bót i máli, að margir urðu græddir
með góðu atlæti í kirkjunum. „Innan fimmtán daga var slökkt drep
þessa elds, svo að sina heilsu fengu 103, svo að menn vissu, er pínd-
ust af þessari sótt. Og þrjár meyjar, hverra limir voru allir sem snar-
aðir væru, er þangað voru færðar, fengu fullkomna heilsu. . . . Sá
var þar siðvani, að þeir sjúkir menn, sem lieilsu fengu, voru þar niu
daga, síðan þeir urðu heilir.“
Þegar þeir, sem krepptir voru, komust í umhirðu kirkjunnar, og
hættu að neyta hins venjulega fæðis, „tóku þegar að losna þeir hnút-
ar, sem sinarnar hafði saman dregið“ (Mariu saga). I Ólafs sögu hins
helga er einnig getið konu, er svipað var ástatt fyrir, og grædd var
undir handleiðslu konungs.
Kirkjan er þó ekki ein um lækningar á hinum illa eldi, því að
læknar miðaldanna benda á jurtir, inntökur og smyrsl til eyðingar
þeim illu vessum blóðsins, sem þeir töldu valda sjúkdóminum. Þannig
er í læknabók nokkurri, sem mun skráð á seinni hluta 15. aldar, ef
til vill af Þorleifi Björnssyni, og svipar til ráða þeirra, er Henrik
Harpestræng gefur, víða minnzt á hinn illa eld og gefin ráð við
honum.1) Telur Henning Larsen (1931), að með illum eldi sé þar
1) 1 verkum Finns Jónssonar (1912) og Kr. KSlunds (1908) eru jurtabækur
Danans Henriks Harpestræng taldar vera fró fyrri hluta 13. aldar. 1 skrifum hans