Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 31

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
77
andi skoðanir á því hve mikið það sé eða í hverju það sé sérstaklega
fólgið. Einkum má ætla að stúdentar geri sér ekki fulla grein fyrir
sambandinu milli þessara greina og mun ég því reyna að bregða upp
mynd, sem kynni að skýra málið nokkuð.
Jarðfræði spennir yfir svo geysivítt svið, að innan vébanda henn-
ar eru verkefni fyrir menn með margháttaða sérmenntun.
Að því er stærðfræði snertir, mun óhætt að segja, að sú grein,
sem stærðfræðingar nefna því nafni, liggi að miklu leyti langt frá
beinni notkun í náttúrufræðum. En sá hluti liennar, sem kemur
að notum í náttúrufræðum, er yfirleitt innifalinn í námi eðlis-
fræðinga og jarðeðlisfræðinga. Mun því stærðfræðingur sjaldan
standa neitt verulega betur að vígi við beitingu stærðfræði í nátt-
úruvísindum en jæssir aðilar. Þó eru menn ni'i farnir að eygja
möguleika á að beita tölvum við úrvinnslu mikilla gagna í jarð-
fræði og er engan veginn ólíklegt að maður, sem hefur hagnýta
stærðfræði að sérgrein, muni ekki aðeins geta orðið þarfur þjónn
jarðfræðinga heldur brautryðjandi í vissum tölulegum (kvantitatif-
um) aðferðum, er komi í stað eldri kvalitatífra aðferða. En ég mun
hér á eftir miða við þá stærðfræði, sem eðlisfræðingur hefur yfir-
leitt lært eða getur fyrirhafnarlítið sett sig inn í.
Almennt má segja, að síðastliðna hálfa öld hafi sú þróun átt sér
stað, að ýmis svið, sem áður voru talin til jarðfræði, hafa flutzt yfir
til jarðeðlisfræði, ef í Ijós kom að þeim varð ekki sinnt til fulls
nema sérstök áherzla væri lögð á eðlisfræði. Eftir sem áður gátu
þessi svið að nokkrum hluta heyrt undir jarðfræði og jarðfræðingur
verið nauðsynlegur starfskraftur, enda þótt þungamiðjan hafi færzt
yfir til hagnýtrar eðlisfræði.
Þessi þróun á vafalaust eftir að halda áfram. í fleiri og fleiri til-
vikum eiga menn eftir að koma auga á það, að eðlisfræði opnar
nýjar leiðir að gömlum verkefnum, og þá skapast þar sérsvið, sem
eftir atvikum verður talið til jarðfræði eða jarðeðlisfræði. Ég get
hugsað mér, að oft verði það þá álitamál, hvort kalla eigi nýtt svið
eðlisfræðilega jarðfræði eða jarðfræðilega eðlisfræði, á sama hátt og
menn hafa togazt á um það, hvort viss grein ætti fremur að heita
eðlisfræðileg efnafræði (fysikölsk kemi) eða efnafræðileg eðlisfræði
(kemisk fysik). Litlu skiptir slíkt, en svona reiptog sýnir aðeins,
að landamæragreinar eru óhjákvæmilega samofnar úr tveimur eða
fleiri höfuðþáttum og má engan vanta.