Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 33

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
79
nefnt ýrais dæmi þess, að auk þess að kanna eitthvert fyrirbæri í
náttúrunni með athugunum, sé hægt að bregða upp mynd á eðlis-
fræðilegum forsendum. Sú leið er engan veginn einhlít, en hún
getur verið mjög gagnleg fyrir athugandann, bent honum á hvað
skuli kanna og livernig skuli túlka. Túlkanir, sem stangast á við
eðlisfræðileg grundvallarlögmál, eru örugglega rangar. Þannig held
ég, að við hliðina á athugunum eigi að leggja áherzlu á eðlisfræðileg
sjónarmið og gæti þá einkum almenn jarðfræði orðið tvískipt á lík-
an hátt og eðlisfræðin, þ. e. í reikningslegan hluta eða teoretískan
og athuganahluta og væru það yfirleitt ekki sömu mennirnir, sem
fjölluðu um báða hlutana, því að þeir útheimta mismunandi
menntun og reynslu.
Jarðfræði og hliðargreinar
Næsta atriði varðar samband jarðfræði við hliðargreinar. Um
ýmsa krafta og atburði í náttúrunni í nútímanum fjalla yfirleitt
sérstakar fræðigreinar. Þær eru yfirgripsmeiri en svo, að jarðfræð-
ingar geti tileinkað sér þær til fulls og sumar krefjast verulegrar
þekkingar í eðlisfræði eða stærðfræði. Hér stendur jarðfræðingur
frammi fyrir erfiðri spurningu: Hve mikið af þessum sérgreinum
á hann að tileinka sér? Til skýringar má nefna nokkur dæmi.
í túlkunum sínum fjallar jarðfræðingur um veðráttu, áhrif
vinda, sjávar við strönd og úti á ýmsu dýpi. Hvað á hann að fara
langt út í veðurfræði og haffræði? Mundi það vera honum styrkur
að þekkja vel þessar greinar? Ef til vill, en hann verður að tak-
marka sig. En hann verður að vera við því búinn, að rnenn úr
þessum greinum, sem hefðu snúið sér að jarðfræði, kynnu að sjá
eitthvað nýtt eða með öðrum augum en jarðfræðingur.
Annað dæmi er árset. Auk jarðfræðinnar fjallar um það efni
sérgrein, sem kalla má aurburðarfræði. Hún beitir módeltilraunum
og flóknum eðlisfræðilegum reikningum til að fá sem réttasta mynd
af dreifingu aursins eftir hæð frá árbotni og fleira í sambandi
við framburðinn og rennslið. Ef til vill snertir þessi sérrannsókn
jarðfræðina ekki svo mjög sem stendur, og þó má hugsa sér, að
víðtæk þekking á þessu sviði geti opnað nýja túlkunarmöguleika á
fornum árframburði, og hvenær sem vera skal gætu þarna komið
fram atriði, sem jarðfræðina varða.