Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 80

3.-4. mynd. Jötungíman (Langermannia gigantea) á mismunandi þroskastigum á vaxtar-
staðnum í Þríhyrningi, 8. september 1988. Langermannia gigantea at Príhyrningur on 8
September 1988. Mynd photo Hörður Kristinsson.
(2. mynd). Sveppirnir uxu þarna á
vallgrónum tóftum eyðikotsins Svíra,
sem er ofarlega í túni Príhyrnings.
Alls fundust þarna 10 eintök af
sveppnum, að þeim meðtöldum sem
Sigurður hafði tekið. Voru þeir dreifðir
um svæði sem var um 200-300 m2.
Sveppirnir voru mældir og ljós-
myndaðir og reyndist stærsta eintakið
vera 55 cm í þvermál. Sumar kúlurnar
voru snjóhvítar og nær sléttar utan en
þær eldri og þroskaðri voru með reit-
skiptu sprungumynstri að utan og
farnar að dökkna nokkuð. Þær elstu
voru byrjaðar að opnast um sprung-
urnar, svo að skein í grænbrúna gyrj-
una, og raunar var ein kúlan alveg
rofin að ofan með brúnu gródusti
(3.^1. mynd).
Tekin voru sýni af sveppunum til
rannsóknar. Samkvæmt þeim athug-
unum eru kapilluþræðir gulbrúnir
3,0-6,5 pm í þvermál, með þverveggj-
um hér og hvar. Gróin eru hnöttótt
eða örlítið sporbaugótt, 4,0-5,5 pm í
þvermál, með örstuttum broddi og
dropa í miðju. Verður ekki annað séð
en að þessi einkenni komi vel heim
við ofangreinda lýsingu.
Að sögn Þórðar í Þríhyrningi hafði
hann tekið eftir þessum sveppum á
sama stað a.m.k. fyrir tveimur árum,
eða sumarið 1986. Sumrin 1989 og
1990 sáust sveppirnir líka þarna en
hafa ekki orðið nálægt eins stórir eða
margir og sumarið 1988. Þeir virðast
því koma upp þarna flest sumur en
mismunandi mikið eftir áferði.
Þessir fundir jötungímunnar á ís-
landi hljóta að vekja furðu jafnt
lærðra sem leikra og kalla fram spurn-
ingar um tilkomu hennar og aldur í
landinu. Vaxtarstaðurinn í Hruna-
mannahreppi bendir til að tegundin
hafi slæðst hingað með svínafóðri frá
útlöndum, en aftur á móti verður sú
ályktun varla dregin af fundarstaðn-
um í Hörgárdal, a.m.k. hefði hún þá
átt að berast þangað fyrir mörgum
áratugum, þegar kotið var enn í
byggð.
Vegna stærðarinnar verður að telj-
ast afar ólíklegt að jötungíman hafi
skotið upp kollinum af og til hérlendis
undanfarna áratugi eða aldir án þess
að það væri í frásögur fært. Að vísu er
þess að geta að sveppanafnið Lycop-
erdon bovista, sem Linné gaf þessari
tegund 1753, kemur fyrir í flestum
gömlum plöntulistum, allt frá lista
222