Samvinnan - 01.05.1949, Síða 49

þannig, að það myndi nokkurs konar varnarvegg milli
varanna og viðskiptafólks. Þó helzt þetta fyrirkomulag víð-
ast hér á landi enn, en þróunin er hin sama og annars-
staðar — í áttina að sjálfsölufyrirkomulagi. Það má telja
víst, að í framtíðinni taki menn meira og minna upp
þann sið, að viðskiptafólkið afgreiði sig sjálft. Skal hér
drepið á nokkur atriði viðkomandi sjálfsöluverzlunum.
Bandaríkjamenn hafa gengið á undan öðrum þjóðum
með sjálfsölubúðir, eins og svo margar nýjungar á tækxri-
legum sviðum. í styrjöldinni 1914—18 var lítið um vinnu-
afl vesti'a. Fundu þá hugvitssamir menn það ráð, að láta
viðskiptafólk sjálft létt störfin í verzlunuunum. Ekki gekk
vel í fyrstu tilraun, og það var eigi fyrr en í byrjun síðasta
ófriðar, að fyrirkomulag þetta ruddi sér til rúms, svo að
nokkru næmi. Nú er svo konrið, að flestar stærri matvöru-
búðir í Bandaríkjunum eru sjálfsölubúðir. í Svíþjóð virð-
ist þróunin ætla að verða svipuð. Kaupfélagið í Stokk-
hólmi gengur þar á undan og hefir þegar tekið í notkun
nokkrar sjálfsölubúðir með mjög góðum árangi'i.
Vöruleysið og viðskiptaöngþveitið hjá okkur nú skapar
ekki æskileg skilyrði fyrir sjálfsölubúðir. Engu að síður er
tímabært að taka til rækilegrar athugunar allt það, sem
lækka rnætti dreifingarkostnaðinn og bæta úr því vand-
ræðaástairdi, sem nú ríkir í vörudreifingunni hér á landi.
Vinna jrarf að jrví skipulega, að sölustaðir verði þannig
í kaupstöðum, að allar matvörutegundir fáist á sama stað,
helzt í sama húsi. Þar á að selja nýlenduvörur, kjötvörur,
brauð og mjólkurvörur og aðxar matvörur. Þó þarf og að
vinna að því, að pakka matvörum betur inn en nú er gert.
T. d. kjötvörur margar eiga að vera í ,,sellófan“-umbúð-
um eða öðrurn gegnsæjum umbúðum. Kornvörur þarf að
búa um í heppilega kassa o. s. frv. Þegar þessi tvö atriði
eru komin á góðan rekspöl, þá höfum við undirstöðuna
fyrir sjálfsölubúðir. Þetta getum við gert og hér er verk-
efni fyrir samvinnufélögin í landinu.
Kostir sjálfsölubúðanna ei'u margir. Biðraðir gefur að
líta daglega í matvörubúðum. Þær hverfa að sjálfsögðu.
Þegar inn í sjálfsölubúð kemur taka menn með sér lítinn
vagn og aka honum um búðina. Állar vörur eru greini-
lega merktar og sjást vel. Það, sem keypt er, láta menn í
vagninn, en við útganginn er hann skilinn eftir. Þar býr
búðarfólkið um vörurnar og tekur greiðslu fyrir þær.
Menn geta skoðað vörurnar í ró og næði, ótruflaðir af ó-
þolinmóðu afgreiðslufólki, sem bíður eftir að geta afgreitt
næsta mann. Dreifingarkostnaður lækkar verulega. í
Bandaríkjunum er gert ráð fyrir 40—50 prc lækkun á
launakostnaði með sjálfsölufyrirkomulagi. Þegar þess er
gætt, að launagreiðslur eru langstærsti kostnaðarliður
verzlana, er augljóst, að hér er um mikilvægt atriði að
ræða.
í sjálfsölubúðum má hafa óreynt og lítið æft fólk með
ágætum árangri. Það er vegna þess, að umgengni við við-
skiptavinina hverfur, að öðru leyti en því, sem áður er
getið. En það er einmitt umgengnin við viðskiptavinina,
sem erfiðast er að kenna búðarfólkinu. Margir halda, að
mikil rýrnun hljóti að vera í sjálfsölubúðum. Reynsla
Bandaríkjamanna sýnir, að hún er þar oftast l/4—j4%.
Þess ber þó að gæta, að þeir eru vanir sjálfsölufyrirkomu-
laginu, og óleyfileg bjartsýni væri að halda því fram, að
við komumst svo neðarlega með rýrnun hér á landi.
Hér er eigi rúm til ítarlegrar frásagnar eða til að ræða
smáatriði, enda er mönnum kunnugt um mál þetta, m. a.
af virðingarverðri tilraun, sem Kron gerði fyrir nokkrum
árum. En samvinnufélög í stærstu bæjum landsins (og ef
einhverjir aðrir reka verzlun með hag almennings fyrir
augum), munu örugglega taka málið til athugunar og
framkvæmda strax þegar verzlunin er orðin frjáls. Hví-
líkur munur verður fyrir húsmæður að fara inn í sjálf-
sölubúð, taka kjötmat, snyrtilega umbúinn í gagnsæjan
pappír, úr ísskápnum í búðinni eða að þurfa nú oftast
að nota siðleysi kunningsskaparins til að ná í margar nauð-
synjar sínar.
Þorvarður Árnason.
Haraldur Hjálmarsson:
Sameinuðu þjóðirnar
Af misskildu hatri nú heimurinn berst,
það horfir til beggja vona.
Hvað boðar framtiðin, hvað hefur gerzt?
Hvers vegna liður mér ekki sem bezt?
Því breytið þið, börnin min, svona?
Ávallt er mannskepnan illvigagjörn,
þar öfundin spilar á strenginn,
sálin er ýmist i sókn eða vörn,
i syndinni fceddust öll mannanna börn,
þvi að eingetinn fœddist enginn.
Að skilmast með sverði, að skapa sér völd,
að skammast í blaðagreinum,
það gjöra mennirnir öld eftir öld,
livern einasta dag og það langt fram á kvöld.
Og á morgnana er legið i leynum.
Er þetta heimur með heila þess manns,
sem hugsar af sanngjörnu viti?
Það er farið i víking frá landi til lands
í loftinu, sjónum, með skriðdrekafans,
og rœndur hver brauðskorpubiti.
En sigraðar þjóðir með sviðand und
svelta við mathroðið borðið.
meðan stórueldin halda sinn stjórnlausa fund,
stœlandi um rúblur, dollara og pund.
En neita svo öðrum um orðið.
Setjizt þið niður og semjið nú frið,
sverð ykkar leggið til hliðar,
hungruðu þjóðirnar þola ekki bið,
þið hafið efni á að rétta þœr við.
Stofnið til framtíðarfriðar.
----- >
49